szenia o dyspensę małżeńską, inne zaś wymagają dyspensy al irrtgutaritaie, inne znowu dyspensy od postu i t. p.; żadntim jednak prawem nie zostały przyczyny te określone, i wskazuje je zwyczaj kancelarji rzymskich, oraz natura przedmiotu. Przyczyny jednak zawsze być powinny i w podaniu należy je wszystkie wymienić. Przyczyny do dyspens małżeńskich dzielą sig na zniesławiające i takie, które sławie nie szkodzą: zniesławiającemi kanoniści nazywają wypływające ze stosunków cielesnych stron, lub z podejrzenia o nie, albo ze zgorszenia; niezniesławiającemi zaś i najzwyczajniejszemi są: angustia loci (ob.), brak posagu, t. j. gdy panna, mająca mały posag, nie może wyjść za mąż odpowiednio do swego stanu, inaczej jak za krewnego; wychowanie dzieci, t. j. gdy wdowa z licznemi dziećmi pozostała spodziewa sig, że krewny, mężem jej zostawszy, wigcej o nich będzie miał starania niż obcy; wiek przejrzały, t. j. kiedy panna już lat 24 skończyła, a nikt z obcych o jej rękę się nie zgłosił; pokój rodzin, t. j. kiedy małżeństwo zamierzone ma uspokoić Bieprzyjażni i przerwie procesy, jakie pomiędzy dwiema spokrewnionemi familjami zachodzą; zachowanie majątku, t. j. gdy zawarcie małżeństwa pomiędzy krewnemi zachowa niepodzielony majątek w znakomitej familji; znakomite zasługi dla Kościoła i społeczeństwa i tym podobne inne przyczyny. Prócz tego wydawane bywają w Rzymie dyspensy do zawarcia małżeństwa osobom, które wprawdzie przyczyn w podaniu żadnych nie przywiodły, ale złożyły ofiarę w znacznej kwocie. Kanoniści objaśniają, że Stolica Apost. na dobro publiczne Kościoła obracająca w ten sposób otrzymane pieniądze (używane są zwykle na wsparcie misji w krajach niewiernych), uważa korzyść Kościoła za dostateczny powód dyspensy. W ogóle przyczyny, dla których można żądać dyspensy, powinny wypływać z dobra powszechnego albo wprost, albo pośrednio, przez dobro prywatne. Jakkolwiek Stolica Apost. może wydać dyspensę bez przyczyn dostatecznych i takowa jest ważną, gdyż Papieżowi służy prawo dyspensowania na tych podstawach, jakie sam za słuszne uznaje, wszakże biskupi, dyspensujący mocą władzy delegowanej sobie przez Stolicę Apost., powinni zawsze udzielać dyspensy tylko dla przyczyn kanonicznie ważnych, o których istnieniu pierwej przekonać się mają, gdyż zamiarem Papieża nie jest nadawać władzę dyspensowania bez słusznej przyczyny, a ztąd dyspensy udzielane przez nich, jako delegatów apostolskich, bez prawdziwej kanonicznej przyczyny, są nieważne.—8. Prośby o dyspensy, do Stolicy Apost. zanoszone, adresowane być winny, jeżeli idzie o dyspensę in foro interno, do kardynała wielkiego penitencjarza (Ad Eminentissimum Cardinalem Majorem Poenitentiarium), tytułując go Emmenliaaime Domine. O dyspensy in foro externo należy się udawać do Papieża, adresując do Jego Świątobliwości Papieża (Sanctiańmo Domino Nottro NN) i tytułując go: Najświątobliwszy Ojcze (Beatiaaime Pater). Skutek prośby po większej części zależy od sposobu przedstawienia w niej żądania i okoliczności, jakie mu towarzyszą. Jeżeli idzie o pozyskanie dyspensy do zawarcia małżeństwa, proszący przedstawić powinien imiona i nazwiska, wiek, stan, miejsce zamieszkania (djecezję) i wyznanie religijne obojga narzeczonych, ich zamiar połączenia się węzłem małżeńskim, przeszkody, które zamiarowi temu stoją na zawadzie, jeżeli takich kanonicznych przeszkód jest więcej niż jedna, należy je wszystkie wymienić, tak, iżby ich natnra i donio-
