Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 426.jpeg

cesji i parafji, o administrowaniu kościelnych majątków. A jeszcze w ściślejszóm znaczeniu ten wyraz obejmuje przepisy klasztorne i reguły zakonne. Wszystkie te ustawy i przepisy, odpowiadając wiecznemu i doczesnemu człowieka przeznaczenia, a tóm samćm nagrodę lub karę za zachowanie ich lub pogwałcenie za sobą prowadząc, mają i charakter i siłę stanowczo obowiązującą, a następnie są prawami w ścislśm i zupelnem tego wyrazu znaczeniu. Mniej lub więcej bezpośrednio zawisłe są one od dogmatu, mają boski lub ludzki początek, są albo niezmienne, albo zmianie ulegają. Prawo stanowienia przepisów dyscyplinarnych jest istotnóm prawem władzy kościelnej. Chrystus, któremu dana jest wszelka władza na niebie i na ziemi, przekazał to prawo Piotrowi i Apostołom, a od tych przeszło ono do Papieża i biskupów; ztąd to Kościół z natury swej jest niezależny i niepodległy (Grzeg. I c. Sicut 2 dist. 15). Karność Kościoła opiera się nietylko na przepisach prawnych, ale jeszcze i na zwyczaju. Przepisy powszechnej karności kościelnej wypływają już to z Pisma św. i tradycji apostolskich, już też z decyzji soborów powszechnych, konstytucji papiezkich, oraz z praktyki i zwyczajów powszechnych (S. August. ad Jarntar epist. 118 Can. Illa 11 dist. i 2). Przepisy oparte na prawie Bożćm są niezmienne; inne zaś mogą uledz zmianie, ale tylko za przyzwoleniem Papieża, bez którego żaden nowy przepis dyscyplinarny nie może być wprowadzony, zwłaszcza w przedmiotach ważniejszych (Ivo Carnotens. epis. 180. Cf. L. 7 Cod. de Summa Trinit. i, i). Prawa miejscowe i szczególne zwyczaje, odnoszące się do kościelnej karności, zmieniają się stosownie do miejsc, czasów i okoliczności (C. Illa 11 cit.). Wszystkie zaś takie zwyczaje, które się ani prawu Bożemu, ani dobrym obyczajom nie sprzeciwiają, powinien Papież szanować i sam zachowywać (“Gregor. I can. De ecclesiasticis 8, Leo I can. Prwilegia 16 cs. 25 q. 2). W ogóle duch, położenie, potrzeby i nawyknienia ludów i okolic muszą być brano na pilną uwagę we wszystkićm, co karności kościelnej dotyczy. Dla tego też postanowienia dyscyplinarne, nawet soborów powszechnych, wymagają ogłoszenia na miejscu w każdym kraju i djecezji (Pallavicini, Hist. Cone. Trid. 1. 24 c. 11 sq.), a biskupi mogą i powinni, jeżeli potrzeba, przedstawić Papieżowi względy miejscowe, sprzeciwiające się przyjęciu i ogłoszeniu; toż samo czynić powinni, gdy chodzi o rozporządzenia, odnoszące się do powszechnej karności Kościoła, przez Papieża wydane (C. Licet 1 de Constitut. in VI, 1,8; C. Siguando 5 de Iiescriptis X 1, 3; Benedict. XIV De Synodo dioeces. 1. 9 c. 8). Dla zachowania zgody pomiędzy Kościołem a świeckiemi rządami i wspólnego działania obydwóch władz, duchownej i doczesnej, ku dobru ludów chrześcjańskich, Kościół starał się, aby przepisy karności, zwłaszcza na soborach powszechnych wydawane, przez państwa katolickie przyjęte i w prawodawstwo świeckie wprowadzone były. X. S.
 Dyscyplinarne wykroczenia są to uchybienia, popełnione przez duchownego, przeciwko obowiązkom jego urzędu, lub stanu duchownego w ogóle. Podzielić je można na dwie kategorje, z tych pierwsza obejmuje: 1. pogwałcenie przepisów kanonicznych w udzielaniu lub przyjmowaniu święceń kapłańskich; 2. wykonywanie nieprawne funkcji jakiego święcenia; 3. zaniedbanie obowiązków swego urzędu, albo pogwałcenie wypływających z niego zobowiązań, np. rezydencji, służby Bożej w chórze; nadużycie władzy, jeżeli, przypuśćmy, biskup na podwładne sobie duchowieństwo