Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 415.jpeg

na sam uniwersytet w Wittenbergu (M. Froschel w Gieselera Kirchengesch. III 105). Kiedy Luter wracał z Wartburgi (w Marcu 1522), D. niepewnym się czując w Wittenbergu, przeniósł się do Daben, niedaleko Torgau i, na wstawienie się Lutra, otrzymał miejsce kaznodziei w Altenburgu; lecz Luter jednocześnie radził mu, aby nosił suknie duchowne i niezbyt daleko się posuwał w nowostkach religijnych. Kanonicy regularni Altenbnrga sprzeciwili się temu i, pomimo zabiegów Lutra, dowodzącego, że kanonicy utracili prawo mianowania kaznodziei miejskiego, D. na rozkaz elektora musiał z miejsca swego ustąpić (cf. listy D’a wydane przez De Wette). R. 152 3 D. został kaznodzieją w Torgau i tu podburzył lud do zrabowania klasztoru i kościoła franciszkanów; w 12 łat później, staraniem elektora Maurycego saskiego, z miejsca kaznodziei usunięty, za opór przeciwko lipskiemu Interim; um. w niedostatku 7 Maja 15 5 8 r. Cf. Jocher, Gelehrteu-Lesikon, i M. J. Jerzy Terne, Dokładna wiadomość o fatalnym żywocie, Lipsk 173 7. (Hefele). J. N.
 Dydym ślepy (Didymus coecus), ur. w Aleksandr ji, w Egipcie, r. 30 9; w skutek choroby oczu zaniewidział w 4 r. życia, obdarzony jednak wielkiemi zdolnościami, wyuczył się nauk świeckich tak, iż liczono go do najuczeńszych mężów swego czasu. Doskonale znal także Pismo św. i dzieła teologiczne. Arjanów często w dysputach zwyciężał. Był jednym ze sławniejszych przywódców katechetycznej szkoły aleksandryjskiej. Na jego pismach kształcili się: św. Hieronim, Rufin, Palladius i in. Stopnia w hierarchji kościelnej żadnego nie posiadał, f 394 v. 399 r. Dzieła jego, pisane po grecku, są następujące: l) O Trójcy ksiąg 3; wspominają o dziele: Socrates (Hist. Eccl. IV 25) i Kassjodor (Hist. trip. VIII 8), a św. Hieronim (Adv. Rujln. 1. II) chwali je, jako katolickie. Odnalazł je Mingarelli i dowiódł (w Veterum testimonia de Didymo Alex. coeco, Romae 1 764) tożsamości ze wspomnianćm przez Sokratesa i innych dziełem. 2) Księga o Duchu Św., znana tylko z przekładu św. Hieronima.
3)  Księga przeciw manichejczykom, której treść podobna do poprzedniej.
4)  Z pism egzegetycznych najwięcej przechowało się uwag D’a na Psalmy; niektóre z nich pierwszy odszukał kard. A. Mai i wydał w Nova biblioth. Pp. t. VII; oprócz tego są D’a objaśnienia do ksiąg: Joba, Przypowieści i znacznej liczby listów apostolskich. Zaginęło kilka innych prac D’a, a między innemi wykład na księgę Orygenesa De principiis, gdzie D. gorąco występował w obronie orygenjanizmu (Socrates 1. c. Cf. s. Hieronym. 1. c. i De vir. illustr. c. 109; Palladius, Hist. Laus. c. 4), za co na soborze nicejskim II (sess. 7) potępiony został. Dzieła Dydyma ap. Combejis, Anctar. Biblioth. noviss. t. II; ap. Canisium, Lectt. antiq. ed. Basnage t. I; ap. GaUand. Biblioth. t. VI; De Trinitate U. 3, ed. Ferd. Mingarelli, cum Commentariis de Didymo, Romae 1 7 69 ; przedruk ap. Mignę, Patrol, gr. t. 3 9. Cf. Lucke, (Juaestiones ac vindiciae Didymianae, GOtting. 182 9. X. W. K.
 Dynamizm. 1. Teorja. 2. Jej krytyka. |. Dynamizm objaśnia naturę ciał siłami (8»va|uę—siła). Teorja ta uczy, że ciała wszystkie składają się ostatecznie z sił prostych, które przedstawia jako substancje proste, niezłożone, nie mające w sobie nic materjalnego. Ztąd nazywa się jeszcze dynamizm idealizmem jizycznym. Początki tego dynamicznego tłumaczenia natury ciał widzimy już u pytagorejczyków, którzy wychodząc ze zdania, że wszystko, co jest zlożonćm, składać się musi z jednostek, twierdzili, iż