opatrzyć duszę (zabezpieczyć się od śmierci, aby nie być zabitym; Jos. 9, 24); wystawić duszę swoją na niebezpieczeństwo (Jnd. 5, 2. 18. 9, 17. cf. II Reg. 2 3, 17. I Par. 11, 19), albo położyć w ręku swoich duszę swoją (Jud. 12, 3. I Reg. 19, 5. 28, 21), znaczy: narazić się na utratę życia; szukać duszy czyjej (Ex. 4, 19. I Reg. 20, 1. 22, 23. 23, 15. 25, 29. II Reg. 4,8. IG, 11. III Reg. 19, 10. 14), albo zasadzać się na duszę (I Reg. 24, 12. 28, 9)—czychać na czyje życie; przeciw duszy swej mówić (II Reg. 18, 13), lub czynić (III Reg. 2, 2 3)—mówić, lub czynić to, co zasługuje na utratę życia; dusza twoja schnie (I Reg. 2, 38)= życie twoje, v. ty schniesz; zastawić duszę swoją (Deut. 24, G. 15), t. j. to co, do utrzymania życia jest koniecznem. Cf. Jos. 2,1 s. I Reg.25,29. II Reg. 14, 7. Nefesz jest uosobieniem życia: ona wychodzi z człowieka przy śmierci (Gen. 35, 18). Saul skarży się, że nie może umrzeć, bo jeszcze cała dusza ii nim jest (II Reg. 1, 9). Przy cudownćm wskrzeszeniu ona wraca w człowieka (III Reg. 17, 21. 22); jest istotą różną od ciała, jak to pokazuje wyrażenie dusza ciała (Lev. 17, U. 14) i dusza krwi (Gen. 9, 5. Deut. 27, 25), i słowa: „W łęku Bożych dusza wszelkiego żyjącego i duch wszelkiego ciała człowieczego“ (Job. 12, 10). „Ciało jego, póki żyw, boleć będzie; a dusza jego nad samym sobą płakać (ubolewać) będzie“ (Job. 14, 22). Z powodu, iż nefesz znaczy życie, używa się w znaczeniu wręcz przeciwnćm, jak np. baruch znaczy błogosławił, v. przeklął, tak nefesz znaczy życie, v. trupa. W Num. 9, 6. 7. io. 19, is. gdzie jest mowa o nieczystocie zaciągniętej duszą człowieka, przez duszę nic innego nie rozumie się, tylko trup, jak widać z dalszego ciągu mowy. Lubo pospolicie w Biblji jest mowa tylko o duszy ludzkiej, trafia się jednak niekiedy, że gdzie mowa o zwierzętach, używa się i o nich wyraz nefesz, lecz z dodatkiem haja (żyjąca). Nie znaczy to, żeby Biblja przypisywała zwierzętom taką samą duszę, jak mają ludzie, lecz nefesz używa się tam zamiast abstrakcyjnego wyrazu istota, tak, iż nefesz haja znaczy po naszemu istotę żyjącą w ogóle. W tćm znaczeniu spotykamy w Pentateuchu (tylko) nefesz haja: Gen. l, 20. 21. 24. 30. 2, 19. 8, 21. 9, 10. 12. 15. 16. Lev. 11, 46. A że człowiek, jest najszlachetniejszą z istot żyjących, więc i on także jest nefesz haja (anima yivens), albo nefesz, w najdoskonalszćm znaczeniu tego wyrazu. W takiej formie występuje w najdawniejszych czasach pojęcie o duszy w ciele ludzkićm. Widzimy w nićm pewną niejasność, brak ścisłego rozróżnienia między tćm, co nazywamy osobą, życiem i duszą. W hebrajskim języku wszystkie te trzy, dopiero co wymienione pojęcia, wyrażają się przez nefesz, duszę. Jest to wyraz najmniej materjalny w owym prostym języku, bo pochodzi od nafasz (tchnął), zatćm nie od materjalnego przedmiotu, lecz od czynności człowieka najsubtelniejszej, czynności, która w obrazowćm wyrażeniu biblijnćm służy na opisanie aktu Wszechmocności Bożej, przy stworzeniu duszy. Już z tego, cośmy wyżej powiedzieli, widać, że nefesz jest najważniejszą cząstką istoty ludzkiej, lubo odrębność jej od ciała nie jest tak jasno wyrażoną, jak my ją dzisiaj wyrażamy. Lecz jeśli porównamy owe wyrażenia o duszy z tćm, co mówi Gen. 2, 7 o stworzeniu człowieka, nie można powątpiewać, że Pentateuch zawiera naukę o duszy, jako o istocie różnej, wyższej od ciała i niematerjalnej. Mówi bowiem (Gen. 1. c.), że Bóg, utworzywszy człowieka (ciało) z mułu ziemi, tchnął w niego tchnienie życia,
