Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 372.jpeg

stanowią bierarchję (ob.); najwyższym z tych stopni jest kapłaństwo, mające swe uzupełnienie i pełność w biskupstwie (Gon. trid. ses. 2.3 cau.
2)  . Różnica zachodząca pomiędzy duchowieństwem a osobami świeekierai, czyli podział Kościoła na duchowieństwo i laików, pochodzi z prawa Bożego, jak wyraźnie uczy sobór trydencki (ses. 23 can. 6), zgodnie z powszechną tradycją chrześcjańską (.Bellarmin, De Membr. Eccl. I. 1 c. l). Z powodu wysokiego znaczenia stanu duchownego, prawo kościelne przyjęcie do tego stanu zależnem czyni od wielu warunków, które, najogólniej biorąc, obok woluości od pewnych niedostatków, sprowadzają się do tych trzech punktów: l) dojrzałość wieku, 2) ukształcenie umysłowe,
3)  czystość życia (ob. Irregularitas). Z tego samego powodu ma duchowieństwo szczegóhie, właściwe sobie obowiązki, i szczególne prawa, a kościelne prawodawstwo licznemi kanonami (de vita et honestate clericorum) od pierwszych zaraz czasów chrystjanizmu troskliwie zajmowało się życiem duchowieństwa. Nowatorowie XVI w., tak jak i późniejsi sekciarze, powstali przeciw podziałowi Kościoła na duchowieństwo i lud, ogłosili rodzaj duchownego komunizmu, przyznając władzę duchowną ogółowi wiernych. Luter posłuszeństwo hierarchiczne i odrębność stanu duchownego nazywa djabelskim wymysłem. Kalwin pod tym względem nie był tak radykalnym. Lecz zczasem i sam Luter zdanie odmienił. Dopóki szło mu o jednanie sobie zwolenników, pochlebiał pysze ludu, ucząc, że każdy duchowny podlega gminie, od niej zależy i słuchać jej winien; lecz skoro się wzmocnił i miał partję silną, wznowił pojęcie laikatu i zaprzeczył inu wszelkiego prawa nad pastorami. Symbole też luterańskie przyjęły (Confes. August, de Abus. art. 4 ed. Rechb. p. 39) naukę, jaką Luter za wymysł djabelski ogłaszał, i powoływały się na słowa Chrystusa: „kto was słucha mnie słucha“ (Luc. 10, 16). Mimo to pozostała różnica wielka między nauką katolicką a protestancką, bo gdy według pierwszej hierarchja jest z ustanowienia Bożego, druga wywodzi ją tylko z ludzkiego prawa. Anglikanie wszakże zwierzchnictwu biskupiemu przyznają boskie pochodzenie. Od czasu rozwinięcia się życia zakonnego w IV w., dzieli się duchowieństwo na świeckie i zakonne (clerus saeculąris et regularis), Duchowieństwo świeckie składają duchowni nie należący do żadnego zakonu. Duchowieństwem zaś zakonnem są w ogóle członkowie zakonów, a mianowicie kapłani, ślubami zakonnemi czyli profesją związani. Członkowie zgromadzeń religijnych, żyjący wspólnie, lecz z regułą mniej surową niż w zakonach, pod łagodniejszą karnością, bez żadnych ślubów szczegółowych, jak oratorjanie czyli filipini, komuniści czyli bartoszki i t. p., nazywani są clerici quasi regulares. artt. Hierarchia, Kapłaństwo, Privilegium canonis. Zakony. AT. A. S.
 Duchy. Duchami, światem duęhów nazywają się zbiorowo istoty wszystkie stworzone, istniejące po za światem materjalnym, bezcielesne, obdarzone silą myślenia, czucia i chcenia, słowem istoty duchowe, a zatem aniołowie, szatany i duszei ludzi zmarłych. W ściślejszem znaczeniu, przez wyrażenie duchy, świat duchów, rozumiemy najbliżej pomiędzy duchami względem człowieka stojące dusze ludzi zmarłych, a zatem znajdujące się w niebie (ob.), czyścu (ob.) i piekle (ob.). O ich stanie i stosunku do człowieka traktują wskazane art.; alo niekiedy zachodzi jeszcze szczególny z niemi stosunek, nazywany widzeniem duchów, pokazywaniem się duchów: pierwsze wyrażenie oznacza podniesienie siły wewnętrznego zmy-