nauki Druzów, która dzieli wiernych na dwie części: pierwszą, składają okkal, oświeceni, którzy mają wiedzę; drugą zaś dżohhal, nieoświeceni, ignoranci. W sądny dzień część dżohhal (nieoświeceni) będzie ukaraną tak jak niewierni, ponieważ ciemnota jest zarazem niemoralnością, a więc kary godną. Hakem w dzień sądu ukaże się pod postacią ludzką i każdy będzie mógł poznać, że on jest Bogiem. Księgi Druzów nazywają tę postać postacią duchową dnia zmartwychwstania. Druzowie nadto mają siedm przykazań następujących: prawda w słowach, baczność na wzajemną obronę, wyrzeczenie się religji kłamstwa, odłączenie się od złych duchów i ludzi przewrotnych, pogrążonych w błędzie, uznawanie jedności Pana po wszystkie czasy, zadowolenie z każdej pracy i cierpliwość w każdem położeniu. Prawdomówność obowiązuje tylko względem braci i sióstr, t. j. Druzów. Sekciarzy, wyznających inną religję, wolno okłamywać. Druzowie mogą się wykręcić kłamstwem od wypłacenia długu zaciągniętego od sekciarza. Noszą broń dla wzajemnej obrony, powinni popierać swych braci, uprzedzać ich potrzeby, odwiedzać ubogich i dawać im jałmużnę. Prawa te nie obowiązują Druzów względem wyznawców innej religji. Jałmużnę można udzielać tylko części okkal, oświeconym; dżohhal, czyli nieoświeceni, nie mają prawa do jałmużny. Nie wiadomo, czy założyciele religji Druzów zobowiązali ich do publicznego wyznawania swej religji i porzucenia wszystkich zewnętrznych zwyczajów mahometanizmu, lub też, czy im wolno ukrywać swoje prawdziwe przekonania, przybierając pozory religji obcej, gdy im się zdarzy przemieszkiwać pomiędzy innemi ludami. Późniejsza nauka Druzów zezwala na hipokryzję. Kaznodzieje mają czuwać nad tajemnicą osłaniającą naukę Druzów. Przykazanie, nakazujące im zgadzanie się z wolą Boga w każdćm położeniu, wyrabia w nich cierpliwość w najprzykrzejszych okolicznościach. Oprócz powyższych siedmiu przykazań, księgi Druzów zawierają jeszcze inne przepisy, dotyczące ich życia społecznego. Hamsa surowo zalecił czystość i wierność małżeńską. Kobiety są oddane pod opiekę mężczyzn, szczególniej dla chronienia ich od uwiedzenia przez niewiernych. Moktana zalecił swoim uczniom zrzeczenie się dóbr ziemskich, mianowicie zaś niesprawiedliwie nabytych. Uczniowie powinni pracować nad nabyciem mądrości, być wiernymi, cierpliwymi, a unikać występków. Obyczaje wszakże tegoczesnych Druzów są tego rodzaju, że ztąd można wnioskować, iż założyciele ich religji musieli nauczać luźniejszej moralności i upoważniać do najochydniejszych czynów. Pewną wszakże jest rzeczą, że w samych początkach zjawiali się pomiędzy nimi szalbierze, którzy szerzyli niecną naukę i skrycie ją ciągle podtrzymywali. Do tych szalbierzy zalicza się nawet Darasi. Podług dzisiejszej nauki, Druz żałujący za grzechy, może mieć powróconą łaskę. Niepokutujący równa się odstępcom i niewiernym. Hamsa dał trzem sługom pierwszym władzę karania winnych Druzów. Kary cielesne wymierzane tylko mogą być w domu, dla ukrycia ich przed niewiernymi. Miejsce schadzek religijnych, do którego uczęszczają oświeceni (nieoświeceni zaś zaniedbują się pod tym względem), nazywa się chaloa, skupienie: rozpoczyna się ona od rozmowy o sprawach publicznych, poczóm czytają ustępy z ksiąg Druzów i śpiewają się hymny wojenne, opiewające przyszłe panowanie Druzów nad światem i wytępienie niewiernych. Przed rozejściem się wierni dostają po kawałku suszonego winogrona, lub innego słodkiego owocu; przewodniczący zgromadzeniu nazywa się imam. Imię przyj-
