Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 342.jpeg

patronatu zostało zniesione, kollatora zastępują burmistrze, lub wójci gmin. Do dozoru kościelnego należy: l. czuwać nad fabryką kościoła, cmentarza i mieszkania plebańskiego; 2. zarządzać funduszem przeznaczonym na reparację kościoła; 3. przestrzegać, aby dochód z pokładnego obracany był na reparację cmentarza; 4. z powierzonych sobie funduszów czynić wydatki do wysokości rubli sr. 300, znaczniejsze zaś (do rs. 3,000) za upoważnieniom rządu gubernialnego; a. corocznie przesyłać rachunki do rządu guber.; 6. tam, gdzie nie ma żadnego funduszu na zwyczajne koszta utrzymania fabryki kościoła, lub fundusz jest niedostateczny, dozór obmyśli sposoby wyszukania środków do tego celu potrzebnych; 7. dozór donosić będzie rządowi gubernialnemu o potrzebie znaczniejszych reparacji, lub nowej budowy (ustawy r. 1817 i 1863); 8. nadzór nad cmentarzem i tem, co się do niego odnosi, należy do dozoru, który może pozwalać na zwiniętym cmentarzu zasiewać ogrodowizuy i drzewa owocowe, ale dopiero po 45 latach od zaprzestania pogrzebów; 9. dozorom oddano w zawiadywanie domy, tak zwane przedpogrzebowe, na składanie zmarłych w pozornej śipierci (O grzeb, ciał zmarł. r. 1 84 6); 10. dozór, przy obecności od rządu gubern. delegowanego urzędnika, spisuje protokół fundi instructi po każdym zmarłym plebsnie (r. 1823/4, Dzień. Pr. t. VIII p. 320); 11. dozór kościelny wchodzi w skład tak zwanego dozoru parafjalnego, ustanowionego dla czuwania nad ubogimi i szpitalami, oraz domami schronień (r. 1843 Dzień. Pr. t. XXX p. 6 5). Dozór ma się zgromadzać na każde żądanie jednego z członków, pod prezydencją kollatora, i większością głosów stanowi. Gdyby dziedzic zaniedbał zwołać członków, uczyni to dziekan. Komplet narady najmniej z trzech osób składać się powinien (ustawa r. 18 24 art. 2 i 4). Gdy dozór jest nieczynny, lub zwleka wykonanie rozporządzeń, do dobra kościoła odnoszących się: po wyczerpnieniu poprzednich upomnień i zagrożeń, rząd gubern. może zarządzić egzekucję wprost do prezesa dozoru, i o użyciu tego środka da znać komisji rząd. s. w. i d. (rozporz. roku 1859). Dozory zatem przedstawiają parafję i są instytucją publiczną, pod opieką ogólnego prawa krajowego zostającą. Zbiorowe to ciało stanowi osobę cywilną, mogącą działać na zasadach prawa cywilnego, w takich jednak granicach, jakie mu przepisy administracyjne zakreśliły. Obacz art. Fabryka kościoła i art. Szpitale. Przepisy o dozorach kościelnych stosowały się i do unitów, lecz Ukaz z d. 14/26 Czerw. 1864, pragnąc usunąć wpływ kollatorów religji rzymsko-katolickiej na ludność unicką, nakazał parafjanoin wybierać starostów cerkiewnych, którzy zasiadają w bractwach, sprawujących obowiązki dawnych dozorów kościelnych (Dzień. Pr. t. LXII p. 280). X. Z. Ch.
 Dozyteusz (gnostyk), podług świadectwa Epifanjusza, początkowo żyd, potem samarytanin, żył, jak utrzymuje Hegesipp (ap. Euseb. H. Eccl. IV 2), w I wieku ery chrześcjańskiej. Wiadomości o nim są niepewne tak dalece, że Diektórzy, idąc za Philastrjuszem, twierdzą, iż tego imienia dwóch odznaczyło się ludzi, z których jeden jeszcze przed narodzeniem J. Chrystusa mial być nauczycielem Sadoka i założycielem sekty saduceuszów (ob.); drugi zaś miał szerzyć swoją naukę teozoficzną w czasach J. Chrystnsa. Przypuszczenie to jednak nie opiera się na żadnej pewnej podstawie. Sądząc z jego nauki, jak nam ją podają: Orygenes (Contra Cels. 1. I et VI), pseudo-Klemens (Hom. 1. II 2 4), Epifanjusz (Haer. XIII) i Teodoret (Haeret. Fab. c. 2), należał do stronnictwa gnostyków, powstałego