Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 333.jpeg

 Jędrzej Adrjan de Linda, z rękopismów: heiisbergskiego i królewieckiego, wydal: Yita Magnae Beatae Dorotheae.... item miracula ejus desumpta ex libris mss. biblioth. arcis Heilsberg. et Begiomontanae (01iva 1702 in 4, tekstu str. 140, Dantisci 1 745), w 87 rozdziałach; autor tego żywotu wspomina (r. II) o matce Doroty, jako jeszcze żyjącej. Najdawniejszy drukowany żywot, z Marienwerdera na niemiecki przełożony w XV w., wyszedł 149 2 r.; przedrukował i poprawił, według rękopismów tegoż przekładu, M. Toeppen, w Scriptores rer. prussic. II 197—350. Całkowitego jednak dzieła Jana Marienwerdera o św. Dorocie, w którem jest opisane nietylko życie, lecz i widzenia jej, dotąd nie mamy. Toeppen tylko (op. c. s. 350 — 374) wydał z rękopismów tegoż Jana Mar ien werdera: l) Vita B. Dor. lib. 1 c. 5 — 7, i nadpisy wszystkich rozdziałów;
2)  Septililium Ven. D. Doroth. prolog, i Tractati I c. 10, 17, 2 6 i 2 7;
3)  Apparieiones Ven. D. Doroth. w streszczeniu, rozd. 92, 96, 125 i 126. Cf. Franz Hipler, Meister Johannes Marienwerder und die Klausnerin Dorothea von Montau, Braunsberg 18 65; Voigt, Gesch. Preussens, Konigsberg 1832 t. V. X. W. K. Doskonałość (perfectio’) może być brana w znaczeniu bezwzględnćm i w znaczeniu względnem. W znaczeniu bezwzględnem nazywamy tę istotę doskonałą, która jest czystym bytem, czystą rzeczywistością, która z natury swej wyłącza wszelką negację, wszelki niedostatek. W tem znaczeniu doskonałym może być tylko Bóg nazwany (cf. tej Enc. II 4 24..). Wszystkie istoty inne są mniej lub więcej niedoskonałe, ponieważ nie są czystą rzeczywistością, lecz mają w sobie i niedostatki. W znaczeniu względnem nazywamy tę istotę doskonalą, której nic nie brakuje do tego, aby w swoim rodzaju była skończoną (id, cui nihil deest eorum, quae ipsi debent inesse ad ejus complementum). W tem znaczeniu istoty stworzono możemy nazywać doskonałemi. Biorąc doskonałość w znaczeniu względnem, możemy znowu rozróżnić doskonałość istotową, od doskonałości nabytej. Doskonałość istotowa (essentialis) polega na tóm, iżby istota jaka miała to wszystko, czego jej potrzeba, aby była tą pewną istotą, jaką jest. W realnćm tedy znaczeniu istotową doskonałością jakiej rzeczy jest nic innego, jak jej właściwa istota. W tem więc znaczeniu wszystkie rzeczy można nazywać doskonałemi, ponieważ wszystkie bez wyjątku mają doskonałą w sobie istotę i nic im nie brakuje z tego, czego im potrzeba, aby były istotnie tem, czem są. Nabyta zaś doskonałość (perfectio acąuisita) polega na tem, że istota jaka jest tem wszystkiem i ma to wszystko, czem być i co mieć musi, aby zupełnie i całkowicie odpowiedziała naturalnemu swemu celowi, naturalnemu swemu przeznaczeniu. W tem znaczeniu nie wszystkie istoty są doskonałe, ponieważ są i takie, które nie osiągają tego wszystkiego, co osiągnąć powinny dla zupełnego odpowiedzenia swemu celowi. Doskonałość ich w tym względzie zależy częścią od przyczyn zewnętrznych, częścią od własnej ich działalności i rozwinięcia, i tym sposobem zdarzyć się może, że zatrzymują się one na niższym jakim stopniu i nie dojdą do całkowitej doskonałości swojej. Co się tyczy stosunku pomiędzy doskonałością nabytą a istotną, oczywistą jest rzeczą, że doskonałość nabyta musi być zawsze odpowiednią istotowej, ponieważ każda istota może taką tylko pozyskać sobie doskonałość, jaka co do możliwości swojej spoczywa w jej naturze