Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 308.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

klasztorze szkoła powiatowa i parafia, w r. J8S2 oddano kośc. księżom świeckim. Wasiliszki, fund. Marcin Limunt, sędzia ziemski lidzki, starosta wasiliski, r. 1 658, ze składek r. 17 69 wymurowany kościół nowy, który w r. 1882, po kassacie zakonu, na parafialny obrócono. Werki, fund. Jerzy Białozor, bp wileński, r. 1 664, przyłączono parafję r. 1701, kośc. i kl. wymurowany 1 755 r., kapliczki do obchodzenia stacji kalwaryjskich w różnych czasach stanęły, w roku 1832 było tu księży 7, w r. 1850 kl. zniesiony, a kośc. został z parafią świeckim księżom oddany. Wierzbołów królewski, fund. Jan Wścieklicz, dworzanin królewski, r. 1643, zniesiony 1819 r., kośc. oddany na parafję. Wilno, fund. Aleksandra, w. księcia litew., potem króla pol., r. isoi, kl. jeden z najdawniejszych w tej prowincji, był tu nowicjat i studjum jeneralne, kościół pogorzał r. 1748 i znowu 1 749, lecz wkrótce odrestaurowany, r. 1832 było przy nim księży 3 7, kleryków na teologji 13 i braci 7; po zniesieniu klasztoru, oddany księżom świeckim. W Wilnie na przedmieściu Łukiszki drugi klasztor dominikanów, fund. Jerzy Litawor Chreptowicz, kaszt, smoleński 1642 r., byl w kościele obraz cudowny N. M. P.; r. 1832 znajdowało się przy nim księży 4, obecnie jest tam szpital św. Jakóba. Witebsk, fund. z ofiar składanych r. 1 642, do hojniejszych ofiarodawców należy Andrzej Rumsza, Michał Adarakowicz, Bazyli Szapko Chołolski i inni; r. 17 52 kośc. i kl. spłonęły, poczem kośc. wymurowono, kl. zaś z drzewa zbudowano, w r. 183 2 zniesiony. Wysoki Dwór, fund. Jan Alfons Lacki, starosta księstwa żmudzkiego, z żoną Joanną Talwoszówną, r. 1 6 29, tu obraz Cudowny N. M. P., kl. znieś. 188 2 r. Zabiały, fund. Jerzy Szczyt, starosta hubski, z żoną Anną Hłaskówną, r. 1716, były studja teolog, i filozoficzne, oraz parafia i gimnazjum, w którem 13 nauczycieli lekcje dawało; w r. 1832 było tu księży 46, na teologji kleryków 12, na filozofji li i braci 3; zniesiony. Oprócz wspomnianych dopiero klasztorów, mieli lub dotąd mają jeszcze dominikanie prowincji litewskiej następujące rezydencje i domy missyjne, zamieszkane przez jednego lub dwóch kapłanów swego zakonu: Carskie Sioło, o 8 mile od Petersburga; Ejehwald, Groswerrłen, Jamburg, w gubernji Ekaterynosławskiej; Jamburg, w gub. Petersburgskiej; Komuchy, w powiecie Wołkowyskim, fund. r. 1 7 35 przez Jana de Campo Scipiona, kasztelana smoleńskiego, i jego rodzinę, w r. 1832 zniesiony. Kronstadt, blisko Petersburga. Krzyczew, fund. r. 1824 przez Wincen. Wołyńskiego, znieś. 1882 r. Landhaus, lub Laudańsk, przez rząd zaprowadzeni r. 1888. Manheim, Mozdok, Odessa, Oremburg, Połonka (znieś. r. 1832), Połtauia, Psków (zaprowadzeni ukazem w r. 1880), Rewel (powołani ukazem r. 1817), Rosenthal, Ruszona, w gub. Witebskiej, fund. Ewa z Felkierzambów Sielska, sędzina inflancka, r. 1 766, znieś. 1882 r. Ryga, ukazem wezwani 1820 r., mieli szkółkę r. 1832, w której jeden zakonnik uczył, razem było ich 6. Tambów, Tomsk, Wałówka, (fund. Stefan Kurcz, wojew. brzeski, r. 1685, znieś. 1832 r.), Wyborg (wezwani ukazem 1817 r.) Złotouście i innych kilka miejscowości, mniej znanych.— Zakon tak bardzo u nas rozszerzony, liczne położył zasługi. Głównie spoczywają one w pracach missyjnych, jakim się od początku zaraz na ziemi naszej z wielką gorliwością poświęcał. Za św. Jackiem, który przeszło 4,000 mil pieszo odbył, szło wielu spółpracowników w dalekie kraje, po tych zaś, nieprzerwanóm prawie pasmem idą ich naśladowcy.