wieżowa, wojewodzina wileń., 1678 r., znieś. 1832 r. Ziemtin, fund. Adam Maciej Sakowicz, podkomorzy oszmiański, z żoną Marcjanną Tyszkiew’\czówną, r. 1640, znieś. 1832 r. Żółkiew, fund. Teofila Sobieska, matka króla Jana III, na pamiątkę syna Marka, poległego pod Batowem 165 2 r., kościół wymurowany r. 1655, po spaleniu się klasztoru w r. 1677, po trzech latach nowo odbudowano, znowu 171 o i 1764 r. uległ spaleniu, zaraz więc murować go zaczęto, gdyż dotąd był z drzewa, w r. 1883 spalił się kośc. i kl. Od r. 1849 dominikanie objęli tu zarząd szkoły normalnej. Żytomierz, miał niegdyś klasztor, założony przez św. Jacka, lecz ten w napadach nieprzyjaciół wiary zniesiony, nie był odbudowany. Rzadki druk pod tytułem: „Capitulum electiyum provinciale, Provinciae Lithyanae S. Angeli Custodis Ordinis Praedicatorum. Celebratum in Conventu Poporcensi Anno Domini 1833 Mense Junio. In quo amore Fratrom prae^entus et iterato electus est die 17 Junii. Prior Provincialis A. R. P. S. T. Doctor Thomas Jatowtt. Yilnae Typis Neumanii et Dworzecii. Anno 1833“ (l2-o str. 57), podaje także klasztory prowincji ruskiej, suprymowane w r. 1 832, między któremi kładzie i następujące: conventus Czartorycensis, Kozinensis, Kamienoszerscensis, Kulczycensis, Kiżowscensis, Nievieroviensia, Sokolnicensis, Tarovicensis, Wiloviensis; razem, z powyżej wymienionemi, zniesionych klasztorów dominikańskich 35; pozostawiono zaś wtedy w tejże prowincji ruskiej ośm konwentów (Jałowice, Kamieniec, Lachowce, Lubar, Łuck, Morachwa, Pińsk, Włodzimierz), które później dopiero takiejże uległy kassacie.—Prowincja litewska św. Anioła Stróża, utworzona z powodu utrudnionego nadzoru nad klasztorami, bardzo od siebie odległemi i licznemi. W r. 1613 pierwszą myśl do tego podał ks. Adam Piekarski, który, naradziwszy się z innymi ojcami na Litwie mieszkającymi, napisał prośbę do Papieża. Stolica Apost. rzecz tę oddała pod rozpoznanie miejscowego biskupa. Spełniając to polecenie, bp wileński Benedykt Wojna zwiedził klasztory dominikańskie, poczćm wybrał się do Ezymu, dla popierania sprawy i utworzenia nowej prowincji. Umarł w Padwie 1615 r., nie dojechawszy do celu podróży, przez co rzecz poszła w odwłokę. W 20 lat dopiero posłano do Rzymu ks. Grzegorza Hłuszanina i Chryzostoma Polewicza. Po wielu trudnościach wyjednali oni zezwolenie Kongregacji Obrzędów na podział prowincji, i sprawę do załatwienia oddali kapitule zakonnej. Rzeczywiście r. 1644 kapituła jen. odbyta, w Rzymie utworzyła kongregację litewską, a następna, w Walencji odprawiona r. 164 7, potwierdziła prowincję litewską śś. Aniołów Stróżów. Prawa innym prowincjom służące i tej nadane zostały; klasztorów miała wtedy 12: wileński św. Ducha, łukiski w Wilnie, sejneński, wierzbołowski, merecki, dereczyński, ostrowiecki, wysokodworski, grodzieński, kowieński, rossieński i kalwaryjski na Żmudzi; osób zakonnych 155. Szybko wzrastały klasztory dominikańskie na Litwie, których w r. 1818 było już 88, rezydencji 4 i missji s, zakonników zaś 414. W Poporciach był nowicjat, w Wilnie studjum wyższe. Prace ich spoczywają szczególnie w missjach i nauczaniu młodzieży. Tak np. od r. 1751 do 17 94 odprawili 249 missji, trwających często po dwa miesiące, a co najmniej dwa tygodnie. Do r. 1832 utrzymywali szkoły publiczne po wielu miastach. Gimnazja mieli w Grodnie, Zabiałach i Kalwarji żmudzkiej; szkoły powiatowe w Mereczu, Uszaczu, Nieświeżu, Nowogródku, Wierzbołowie
