Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 301.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

upadło wiele klasztorów, a z niemi poginęły dokumenty historyczne. Od początku XVIII w. starannie zbierać poczęto resztki wiadomości dziejowych, z podań i pism ocalonych, co jednak nowe nieszczęścia polityczne przerwały. Klasztory we Lwowie i Podkamieniu r. 1762 przeznaczono na skład archiwum całej prowincji. Po pierwszym podziale Polski, granice pol. i rus. prowincji jakby niezmienione pozostały, gdyż prowincjałowie nie doznawali żadnych trudności w spełnianiu swych obowiązków i za kordonem. Kazim. Wilamowski, prowincjał, udał się jeszcze na kapitułę do Rzymu, gdzie, za radą jego i wpływem, r. 177 7 Baltazar de Quinnones, prowincjał Ziemi Św., jenerałem obrany został. Odtąd nie wyprawiano więcej prowincjałów na kapituły, ani ogłaszano na Rusi wyboru jenerałów. Wpływ jednak stosunków kraju i w zakonie także nie małe sprawił wnet odmiany. Wielu zakonników z Galicji przeniosło się do prowincji polskiej, inni opuścili mury klasztorne i obejmowali parafje, a konwenty puste rząd znosił. Sam prowincjał Norbert Czajkowski przeniósł się za kordon, gdzie nowa ruska utworzyła się prowincja, złożona z kontraty wołyńskiej, mającej klasztorów 12, z kontraty pińskiej kl. 4, podolskiej kl. 13, Białej Rusi kl. 8 i kontraty kijowskiej kl. 4. Miała ta prowincja swego prowincjała i istniała od 1782 do 1813 r., w którym połączyła się z litewską. Galicyjskie zaś klasztory miały komisarza, przeora lwow., przez rząd naznaczonego r. 1 7 82, i zostawały pod zwierzchnictwem biskupów djecezjalnych. Dopiero w r. 1 785 wszystkie konwenty w Galicji złączono w jednę prowincję, dla której co sześć lat obierano prowincjała, nie tyle rządzącego, ile raczej spełniającego rozporządzenia biskupów. Do pomocy w tej czynności i bliższego nad zakonnikami nadzoru, przydanych miał komisarzów, na każdą djecezję jednego, a tymi byli przeorowie: lwowski, przemyski, czortkowski (dla djecezji kamienieckiej) i dzikowski (dla tarnowskiej). W ostatnim rozbiorze Austrja otrzymała Kraków, Sandomierz, Lublin i Mazowsze, którą to część Polski nową Galicją nazwano. W tej więc klasztory wszyskie prowincjałowi. Galicji zostały pod nadzór oddane. Od roku 1802 wybory prowincjałów, a także przeorów, co lat trzy jednocześnie się odbywały. W d. 2 9 Kwiet. t. r. wyszedł dekret rządowy, obejmujący ciekawe ustawy dla klasztorów galicyjskich (ks. Bar Mt I 851). We dwa lata wezwano zakony do pracy w szkołach publicznych, w skutek .czego dominikanie zobowiązali się utrzymywać wyższe szkoły we Lwowie i Żółkwi, a niższe w Podkamieniu i Tyśmienicy. W r. 180 6 Mateusz Kozłowski, obrany prowincjałem na obie Galicje, podzielił prowincję na dwie kontraty: polską i podolską; pierwszej sam doglądał, drugą wikaremu powierzył. Stan ten trwał tylko do dnia 14 Pażd. 1809 r., w którym, na mocy zawartego pokoju w Wiedniu, wszystkie klasztory w nowej Galicji położone do Polski wróciły, Rossja zaś wzięła obwód Tarnopolski i Zaleszczycki; pozostało więc tylko 12 klasztorów w Galicji, do których r. 1815 przybyły dwa jeszcze: tarnopolski i czortkowski. Nowicjat ustanowiono w Podkamieniu 1804 r., a studja w klasztorach dopiero 1830 r. wznowiono. Prowincja ruska, missjami i męczeństwami zasłużona, miała papiezki przywilej, iż gdyby kiedykolwiek tak się zmniejszyła, iżby z inną połączoną być musiała, wtedy i tamta tytuł prowincji św. Jacka przyjąć była powinna. W biegu dziejów różne miewała granice, a stosownie do tych, większą też lub mniejszą liczbę klasztorów. W ogóle 72 konwenty do niej należały, między któremi nastę-