mających na celu chwalę Bożą i zbawienie stworzenia? Kto się tym sprawom przypatrzy, znajdzie, że wszystkie noszą na sobie wspólną, a wybitną cechę wyzwolenia i podniesienia. To się okazuje szczególnie na najwyższym punkcio Objawienia, ukazującym w Chrystusie Odkupienie świata i środkowy punkt dziejów świata: tu rodzaj ludzki zostaje z niewoli czartowskiej wyzwolony i do synostwa Bożego podniesiony. Do tego zaś działania Chrystusa ku wyzwoleniu i podniesieniu człowieka, poprzednie działanie Ojca czyni wstęp i przygotowanie, a następnie działanie Ducha Św. przyswaja .je człowiekowi i dokonywa. Jako więc w wyznaniu i w życiu Kościoła Odkupienie przez Chrystusa uważa się za prawdę centralną wiary chrześcjańskiej i całego Objawienia, tak też godzi się i należy dogmatyce tę podwójną wybawczą i podnoszącą stronę działania Boga w Trójcy jedynego, w ciągłym a nieprzerwanym związku z ową centralną prawdą Odkupienia, wziąśó za podstawę wywodów swoich. Najprzód więc przedstawi się działanie Ojca, jako wstęp i przygotowanie do Odkupienia. Dwojakie to działanie, noszące na sobie ową, wyżej wykazaną, wspólną cechę główną, obejmuje dwojaki okres spraw boskich na zewnątrz: najprzód, okres ustanowienia świata i życie na świecie, mianowicie w dziedzinie ducha stworzonego, a zatem naukę o stworzeniu i różnych sferach bytowych stworzenia, i naukę o Opatrzności, rządzącej światem i stworzenie rozumne do właściwego mu końca prowadzącej; powtóre zaś, okres powtórnego przygotowania upadłego człowieka do osiągnięcia przeznaczonego mu zjednoczenia z Bogiem, na podstawie przejednania; a to przygotowanie jest dwojakie: jedno ogólne, zawarte w samym już stanie, w jakiem z woli i postanowienia Boga potomstwo Adamowe zostawało, podległe zakonowi grzechu i skutkom grzechu; drugie zaś szczególne, objawiające się w zrządzeniach boskich, rodzaj ludzki bądź w żydowstwie, bądź w pogaństwie do Chrystusa prowadzących. Związek zatem i podział materji, do tego pierwszego rozdziału należących, będzie następujący: I. Stworzenie świata i zachowanie życia na świecie: l. Stworzenie świata: a) dogmat o stworzeniu; b) sfery bytowe stworzeń: duch, materja, człowiek. 2. Zachowanie ży^ia na świecie: a) zachowanie i rządy świata; b) rządy boskie nad stworzeniem rozumnem, utwierdzenie w dobrem jednej części świata duchowego, * bezpowrotne odstępstwo drugiej części, upadek pierwszego człowieka. II. Przygotowanie upadłego rodzaju ludzkiego do przyjścia Odkupiciela: i. Upadły, ale z woli Boga zdolny odkupienia stan Adama i jego potomków; 2. Boskie zrządzenia nad potomstwem Adama: a) w narodzie żydowskim; b) w narodach pogańskich. Niektórzy dogmatycy, choć w zasadzie zgadzają się z nami na powyższe pojęcie i podział rzeczy, w tem się od nas różnią, że wymienioną na ostatku czynność boską przypisują Synowi, a zatem i w drugim rozdziale ją umieszczają; (Objaśnienie jedności bożego działania trzech Osób Trójcy Najśw. i wyjaśnienie, dla czego obok tego niektóre dzieła szczególniej przypisujemy pewnej Osobie ob. w art. Trójca). Następuje powtóre-. działanie Syna i spełnienie przez niego dzieła Odkupienia. Ten rozdział zamyka w sobie trzy główne nauki dogmatyczne: chrystologję, czyli naukę o Osobie Chrystusa; soterjologję, czyli naukę o dziele zbawienia, i charitologję, czyli naukę o łasce. Najprzód bowiem, stosownie do treści wewnętrznej wyznania kościelnego, należy wykazać, jako w Chrystusie okazał się objektywnie żywot człowieka, jakim być ma, aby się spodobał Bogu, i jako zarazem spełniły się w Nim i przez
