Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 223.jpeg

216

Djonlzy aleksandryjski. — Djonizy areopagita.

nysius der Grosse vom Alexandrien, eine Monographie, Freiburg 1867 s. VIII 130. X. W. K. — 2. zwany Areopagita, od urzędu, który zajmował w Atenach, jako członek, czy też przewodniczący w Areopagu (Asterius, orat. 8 in Bibloth. Lugd. PP. t. V p. 829). Cezariusz (Dialog. 2 interrog. 112) błędnie utrzymuje, że D. urodził się w Tracji. Idąc za Chryzostomem Maximus podaje Ateny jako miejsce urodzenia D’a, czego także trzyma się większa część pisarzów. W każdym razie D. zasiadał w Areopagu, kiedy przekonywające słowa Apostoła (Dz. Ap. 17, 22) w cudowny sposób na niego oddziałały i z nocy pogaństwa wyprowadziły ku światłu prawdy (ib. 17, 34). Słynny z mądrości Hierotheus wyłożył mu tajemnice nauki chrz. i dokonał ostatecznego nawrócenia (Vita S. Dion. Aerop. ex Mennaeis, w edycji Corderii t. II). Dowiedzioną jest rzeczą, że D. był uczniem apostolskim i pierwszym biskupem ateńskim, o czém świadczy zupełnie wiarygodny Djonizjusz z Koryntu (ap. Euseb. H. E III 4 et 23). Długo spierano się o dalsze jego losy, o datę śmierci, jak niemniej o niektóre z przypisywanych D’u dzieł. Natalis Aleksander i pisarze francuzcy utrzymywali, że D. z dwoma towarzyszami: Rustykiem (Rusticus) i Eleutherjuszem, wędrował po ziemiach Galji i że był pierwszym biskupem Paryża, gdzie miał zbudować pierwszy kościół (H. E. saec. I dissert. XVI propos. 2). Baronjusz (Annal. eccl. ann. 98) jest tego samego zdania i powołuje się na Hilduina z IX w., który pierwszy, choć bez należytej podstawy, o tém wspomina, oraz na Bedę, Hinkmara reimskiego i innych znacznie późniejszych od D’a. Mniemanie to, pomimo że po jego stronie stali liczni i znakomici zwolennicy, zostało całkowicie obalone przez nowszych badaczów historji kościelnej. Francuzcy historycy: Sirmond (De duob. Dion. c. 8), Launois (Observ. ad vit. Dion. Areop. p. 403), Petawjusz i inni, wspierając się na świadectwie Suplicjusza Sew., Euzebjusza, Grzegorza Tur. etc. dowiedli, jak błędném było przechowujące się w Gallji podanie o Dionizjuszu, i że św. Dionizjusz (St.-Denys), pierwszy bp Paryża i patron Gallji, nie był naszym Areopagitą, lecz innym Dionizjuszem, który w III w. gorliwie szerzył tam naukę Chrystusa i zginął podczas decjuszowskiego prześladowania. Wiadomości o śmierci D’a Areop. także nie zgadzają się z sobą. Miał on umrzeć śmiercią męczeńską, lecz trudno oznaczyć, czy stało się to w Atenach, czy gdzieindziej. Jedni utrzymują, że padł ofiarą domicjańskiego prześladowania, inni odnoszą jego zgon do czasów Trajana, lub nawet Adrjana. Paryż, i klasztor St.-Emmeran w Regensburgu, dokąd cesarz Arnulf zwłoki D’a w podarunku posłał, przypisują sobie posiadanie jego relikwji. — Jeszcze gorętszych sporów powodem były dzieła przypisywane D’owi: De hierarchia coelesti; De hierarchia ecclesiastica; De theologia mystica; De nominibus divinis etc. Dzieła te, o których po raz pierwszy spotykamy wzmiankę na konferencji między biskupami katolickimi a sewarianami w Konstantynopolu (532), odtąd wielkiego używały znaczenia. Autor musiał być biegłym w filozofji Platona, gdyż pełno tam wyrażeń i zdań tego filozofa; wybitną ich cechą jest mistyczna spekulacja, przez co stały się one jedną z podstaw mistycznej teologji. Do ich rozpowszechnienia najwięcej przyczyniły się scholje Jana zwanego Scytopolitanus w VI i Maksyma w VII w. Na zachód dostały się dopiero w IX w., kiedy cesarz grecki Michał Balbus przysłał z nich odpis królowi Ludwikowi Pobożnemu. Ludwik kazał je przełożyć na język łaciński; poniważ zaś tłumaczenie było niedokładne, z porady Karola Łysego, Scotus Erigena drugi