duchownych, kiedy to prawo źle spełniają. Prócz tego, do biskupa prawem dewolucji przechodzi możność niezawisłego obsadzania beneficjów, w djecezji jego położonych i pod jego juryzdykcją będących, chociażby osoby, mające prawo udziału w ich obsadzaniu, nie mieszkały w jego djecezji i podległe mu nie były, skoro prawa swego zaniedbały użyć, lub źle go użyły. Słowem, biskup prawem dewolucji może wszystkie beneficja swej djecezji, pod juryzdykcją jego zostające, obsadzać, bez względu, czy pozbawieni przez to praw im służących wyborcy, patronowie i t. d. są jego podwładnymi lub nie, z tytułu zamieszkiwania lub niezamieszkiwania w jego djecezji (C. Nonnulla 2 de Concessione praeb. X 3, 8; C. Si vero 12 De Jure patron. X 3, 88). Służy biskupowi także prawo dewolucji i wtedy, gdy kapituła posiada prawo prowizji beneficjum, a użyć go zaniedbuje, lub źle z niego korzysta (C. Nulla 2 de Conces. praeben. X 3, 8). Jeżeli biskup, lub inny zarządzający djecezją, np. wikarjusz kapitularny, jest członkiem kapituły, która straciła prawem dewolucji możność wyznaczenia duchownego na wakująoe beneficjum, to i wtedy obsadzenie go tymże prawem dewolucji do niego przychodzi; potrzeba tylko, aby taki biskup, lub rządca djecezji, jako członek kapituły, czyli kanonik, działał w dobrej wierze i nie dał kapitule powodu do utracenia jej prawa, umyślnie dla tego, aby on je pozyskał w drodze dewolucji, jako djecezją zarządzający (C. Postulaitis 15 de Concess. praeben. X 3, 8). Również wtedy prawo dewolucji ma miejsce, i do biskupa przenosi obsadzenie beneficjum, kiedy nie biskup jsst jego kollatorem, ale inny prałat, a ten w czasie właściwym zaniedbał udzielić beneficjum, lub niegodnemu udzielił, byleby owo beneficjum zostawało pod juryzdykcją biskupa (Clement. Quia regulares un. de Supplen. neglig. prael. 1, 5). 2° Do arcybiskupa prawem dewolucji przechodzi kollacja beneficjum wtedy, gdy ono jest liberae collationis (ob. Prawo kollacji), lub prawem dewolucji do biskupiej kollacji należy, a biskup nie obsadził go • w właściwym czasie, lub w sposób niekanoniczny (C. Licet. 3, C. Dilecto filio 5 de Suppl. negl. prael. X 1, 10; C. Postulastis 15 de Conces. praeb. X 8, 8). Również arcybiskup używa prawa dewolucji i wybiera wikarjusza kapitularnego dla każdej djecezji w prowincji swojej, jeżeli kapituła owej djecezji zaniedbała go obrać w przeciągu dni ośmiu (Conc. trid. ses. 24 cp. 16 de Ref.; Constit. Pii IX Romanus Pontifex pro munere d. 5 kałendas Septembr. 187 8 a.). 3° Do Papieża prawo dewolucji przenosi obsadzanie beneficjum tylekroć, ilekroć arcybiskupi zaniedbują użyć praw im służących. Innocenty III zastrzegł dewolucję do Papieża, gdyby zaniedbanym został wybór kanoniczny arcybiskupa, biskupa, lub opata (C. Dilectus filius 12 de Concess. praeb. X 3, 8), ale później tenże Papież na soborze laterańskim IV (1215) rozciągnął ten kanon do wyborów niedopełnionych w właściwym czasie (C. Ne pro defectu 41 de Elect. X l, 6), w ten sposób, że jeśli kapituła klasztorna nie wybierze prałata, prawo wyboru do biskupa djecezjalnego przechodzi; jeśli zaniedbania dopuści się kapituła djecezjalna, dewolucja ma miejsce do Arcybiskupa; a jeżeli kapituła metropolitalna, dewolucja będzie do Papieża. Lecz jeżeliby wybór nie przez zaniedbanie, ale z innej przyczyny, np. dla przekupstwa był niekanoniczny, obsadzenie opactwa i każdej innej stolicy od razu do Papieża przechodzi (C. Quanquam 18 de Elect. in VI, 1, 6). Wreszcie konkordatami, przez Stolicę Apostolską
