Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 171.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

sach rzpta każdemu deputatowi po zt. 10,000 ze skarbu koron, dawać postaaowiła; marszałkowi zaś i prezydentowi, prócz pensji sędziowskiej, po zł. 20,000 naznaczono (konst. r. 1 768 Vol. leg. VII f. 680), a w r. 1776 prezydentowi tylko zł. 10,000 wypłacać nakazano; deputatom zaś skrzynkę powrócono (Vol. leg. VIII f. 891).—e) Prerogatyw,>/ deputatów. Urząd deputata synody nasze nazywają functionem eeclems perutilem et necessariam (synod djecez. gniez. 1643 r.), ale nie tają, że duchowni spełniając te obowiązki, non sine sua molestia, labore, sumptu ac invidia navant operam (synod prow. t. r. 1643). Wypłacane im przez bpów pensje, i dochody, jakie ze skarbony trybunalskiej pobierali, nigdy nie zdołały pokryć ponoszonych przez nich wydatków. Słusznie więc pozwolono im korzystać z tak zwanych distributiones ąuotidianae, do których ci tylko kanonicy mieli prawo, którzy osobiście mieszkali przy kościołach katedralnych. Zgodne to było z przepisami kanonów, bo deputaci w interesach i dla dobra Kościoła zmuszeni byli przebywać zdała od swych beneficjów. W miarę dokładniejszego poznawania użyteczności tych obowiązków, rosły szczegółowe łaski, jakiemi ich obsypywano. Synod prow. r. 1621 pozwala im przez pełnomocników ubiegać się o lepsze w kapitule prestymonja, gdy te zawakują. W kapitule krakowskiej, prócz z dawna pobieranych distributiones ąuotid., mogli brać udział w pobieraniu dochodów niestałych, np. kolendy, t. j. strena et aliis donariis, consolatione przy Dgólnym obrachunku, Tirgulta (t. j. drzewo z lasów), mensis amicorum i t.. p., do których prawo mają tylko sami mieszkający przy katedrze (dekret kapit. jener. w Maju 1 744). Niektórzy bpi czynili im większe względy. Bp kujawski, Ostrowski, oddał swej kapitule wieś Straszewo, aby z jej dochodów wynagradzała zasługi swych członków, wysyłanych na trybunał; kanonicy zaś de fundis doctoralilius (np. teologji, prawa, medycyny) z swych dochodów ofiarowali rocznie na ten sam cel po zip. 200, co kapituła mile przyjęła. Prócz przywilejów, jakich używali deputaci wszystkich kapituł, z gnieźnieńskich deputatów jeden wybierany był na prezydenta trybunału, a jeśli nie mógł zasiadać w jakieiś sprawie, zastępował go deputat krakowski. W r. 1 7 64, po rozdzieleń* trybunału, na prezydenta we Lwowie brano kanonika lwowskiego. Wszyscy deputaci, oprócz sławy i wdzięczności powszechnej, byli obdarzani względami królewskiemi, za pilne sprawowanie obowiązków i wymiar sprawiedliwości. Deputaci duchowni tylko w sprawach duchownych głosowali, prócz prezydenta (lub pod jego nieobecność innego, siedzącego przy krzyżu), który zawsze wotował w każdej sprawie, nawet świeckiej. Deputat duchowny w sprawie swej kapituły, a świecki w interesie swego województwa lub ziemi, wotować nie mogli. Wyroki trybunału, jako zastępującego króla i stany, miały wielką powagę, a ktoby śmiał się im sprzeciwić i targnął się na pomoc wojskową, miał być karany siedzeniem w wieży in fundo przez 12 tygodni i płacił 2,000 grzywien. Surowiej jeszcze karano za rany lub zabicie w oporze.—V. Obrońcy i plenipotenci djecezjalni. Prócz deputatów z urzędu wysyłanych, miewały djecezje przy trybunale tak zwanych prokuratorów, plenipotentów, czyli obrońców (procuratores, causidici, advocati, patroni), do pilnowania i prowadzenia spraw. Wcześnie bpi uznali potrzebę użycia ich do spraw kościelnych. Z synodu prow. r. 1578, przed pierwszem otworzeniem trybunału dobytego, pokazuje się, że przez to chciano dopiąć podwójnego