Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 167.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

djecezji, czy to samych, czy łącznie z prałatem lub kanonikiem katedralnym, i na elekcje przybywać im kazat.—Czas wyborów był również stale oznaczony, różny w różnych djecezjacb. Karnkowski zwoławszy swą kapitułę i opatów do Gniezna na Św. “Wojciech r. 1591, naznaczył na przyszłość wybory na dzień Translationis św. Adalberti (20 Paźd.) i postanowił, aby arcybp przedstawiał dwóch opatów i kanoników, lub prałatów metropolitalnych gnieźnieńskich, a z tych kapituła i opaci wybiorą jednego opata i jednego kanonika; każdy zaś wybrany, czy to osobiście, czy przez zastępcę będzie obecnym na wyborach, musi i powinien ten urząd przyjąć bez wymówki, a to pod karą 30 dukatów węgierskich, które obrócone zostaną na korzyść sędziów trybunału, z tej djecezji wyznaczyć się mających. Wkrótce ten termin zmieniono, a karę powiększono znacznie; albowiem synod gniezn. r. 1612 na wybory naznacza dzień Podwyższenia św. Krzyża, na który poleca zebrać się opatom i kapitule. Ktoby nie mógł osobiście przyjechać, powinien przysłaść za siebie jednego lub więcej plenipotentów, opatrzonych w stosowny mandat. Nikomu, większością głosów obranemu, nie wolno wymawiać się od przyjęcia tego obowiązku, pod karą stu dukatów węgierskich. Lecz i ten termin okazał się niedogodnym, więc synod r. 1620 naznaczył d. 1 Września. Aby zaś powiększyć liczbę kandydatów, poleci! zjeżdżać na wybory proboszczom zakonnym: mstowskiemu (kanonikow lateran.) i Kościelnej Wsi (benedyktyński). W kapitule krakowskiej obierano d. 1 Paźdz. (synod djecez. r. 1601), ale gdy w r. 1612 miały się wcześniej zacząć sądy trybunalskie, dzień wyborów na l Wrześ. naznaczono na ten jeden raz. Synod r. 1711 zmienił na czas odbywania kapituły jeneralnej około św. Stanisława Męcz. w Maju. Inne kapituły po części naśladowały krakowską, obierając deputatów podczas ogólnych posiedzeń kapitulnych, lub stosując się do terminu, konstytucjami państwa naznaczonego. Deputaci duchowni nie mogli być powtórnie wybrani aż po upływie dwóch lat (konstyt. r. 16 33 Vel. leg. III f. 7 98 tit. O deputatach). Korrektura z r. 1 72 6 wymaga lat czterech. Sejm r. 1 7 75 do lat 6 ten warunek przedłużył.— c) Przysięga. Kary na niedbałych. Ustawa urządzająca trybunał poleca, aby każdy duchowny, wybrany deputatem, złożył przysięgę na Ewangelję podług tej samej roty, która przepisaną została dla deputatów świeckich (r. 1 5 78 Vęl. leg. II f. 9 64 tit. Jako sądzić, § A iż wszystkie). Później dodano do niej: że sekretów sądowych objawiać nie będą; często bowiem z niebaczrego opowiadania, co który z sędziów mówił, powstawały nieprzyjaźń i gniewy (konstyt. 1613 Vol. leg. III f. 16 9). Deputaci przysięgali w miejscu swego obioru, a więc duchowni w kapitule; wspomina jednak korrektura trybunału (z r. 1 7 26), że składali przysięgę w urzędzie ziemskim lub grodzkim, gdzie też powinni byli ją ingrossować w akta. Nadto, deputaci kapituł składali inną jeszcze przysięgę, obejmującą zobowiązanie się do osobistej rezydencji przy trybunale podczas sądów. Sześciu potrzeba było duchownych do sądu zwanego compositum judicium, a deputatów kapituły wybierały więcej niż dziesięciu. Pomimo to zdarzało się bardzo często, że brakło kompletu do sądzenia spraw osób duchownych, gdyż deputaci, przestając na samym tylko tytule i godności, obowiązków doń przywiązanych nie pełnili i z miejsca rezydencji trybunatu samowolnie wyjeżdżali. Z tego powodu zalegało bardzo wiele spraw duchownych, na co nie tylko już duchowni, ale nawet świeccy użalali się