Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 128.jpeg

obowiązujące® prawem i, pomimo usunięcia innych przepisów prawa mojżeszowego, pozostał niezmiennym, w skutek czego Katechizm rzymski odrzuca jako fałsz rozumowanie, ze zniesienia prawa mojżeszowego wyprowadzające nieważność 10 przykazań (III. 1,6). Pozostałe bowiem przepisy nie były bezpośredniemi konsekwencjami dekalogu, lecz tylko warunkowemi, odpowiednio do pewnych okoliczności i stosunków, mogącemi się więc zmienić z biegiem czasu. Co zaś w owem prawie było koniecznym wynikiem dekalogu, to otrzymało, równie jak sam dekalog, obowiązującą silę po wszystkie czasy. Tak np. zakaz czczenia cudzych bogów, składania dzieci na ofiarę Molochowi, jest nieodzownem następstwen Igo przykazania i na równi z niem zawsze obowiązywać będzie.—Po tem wszystkiem, co wyżej powiedziano, zbyteczną byłoby rzeczą dowodzić, jakie dekalog ma znaczenie w nauce chrześ., i sobór trydencki rzuca klątwę na tych (sess. VI, can. 10), którzyby utrzymywali, że dekalog nie stosuje się do chrześcjan (decem praecepta nihil pertinere ad Christianos). Jakie zaś ma on znaczenie w zakresie nauki, wiary i moralności chrześ., okazuje się, między innemi, z Katechizmu rzymskiego, który prawie całą naukę o obowiązkach na dekalogu opiera i z niego ją wyprowadza. Nie tu jest wszakże miejsce wchodzić w pojedyńcze wywody i stosowania, po które do właściwych artykułów odsyłamy. O sekciarskich napaściach przeciwko dekalogowi ob. Antynomizm. (We/te). J. N.
 Dekapol (AsxaitoXt?, Decapolis, od Sexa-dziesięć, i iro/aę-miasto), powiat w północno-wschodniej stronie Palestyny, na granicach Syrji i Galilei, składający się ze związku 10 (czy też więcej) miast, zostających pod bezpośrednią władzą Rzymian. Miasta te leżały po większej części za Jordanem, ludność ich była przeważnie pogańską. Według Plinjusza (Hist. not. V 16, 17), do związku tego wchodziły miasta: Damaszek, Filadelfja, Raphana, Scythopolis (ob. Betsan), Gadara, Hippon, Dion, Pella, Gerasa (Galasa) i Canatha; według innych, należała do D. Cezarea Filipowa (Cf. Lightfoot, Horae hebr., Decas chorogr. Marc. praemis c. f.; Mannert, Geogr. VI i, 316). Przez D. przechodził P. Jezus i nauczał (Mat. 4, 25, Mar. 5, 20. 7, 31).
 Dekart (Descartes Sene, Renatus Cartesius). 1. Życie. 2. Dzieła. 3. Metoda. 4. Teorja poznania. 5. Metafizyka, filozofja natury i antropologia. 6. Uwagi ogólne. I. D. ur. 31 Marca 1569 r. w La Haye, w Touraine, uczył się w kollegjum jezuickićm w La Fleche, gdzie już odznaczał się żywością umysłu i pragnieniem wiedzy. Przebywał później powiększej części w Paryżu, zajęty matematyką, teologją i fizyką. Prace te jednak nie zaspakajały jego umysłu, udał się tedy na wędrówkę po świecie i służył wojskowo, najprzód pod księciem Oranji, następnie pod Tillym. W czasie dłuższego pobytu w Neuburgu nad Dunajem powziął plan wystawienia zupełnie nowego systematu filozofji, i zrobił w tym celu ślub pielgrzymki do Loretu, jaką też później w lat kilka odbył. R. 1624 porzucił wojaczkę, czas jakiś jeszcze podróżował, r. 1 62 9 udał się do Hollandji, i tam od 1629 do 1 649 napisał swoje najważniejsze dzieła. R. 1649 na wezwanie królowej Krystyny udał się do Szwecji. Wezwanie to było mu tćm milsze, że poprzednio doświadczył wiele nieprzyjemności ze strony teologów kalwińskich, którzy go za jego filozofję ateuszem mianowali i przed sądy wodzili. C. G. J. Jacobi (Descartes Leben, Berlin 184 6. s. 8) mówi: „Należy oddać cześć duchowieństwu katolickiemu owych czasów, że