παιδάριον (puerulus). Na co odpowiedzieć możemy. Siedmdziesiąt lat niewoli babilońskiej liczą się od r. 607 v. 606 — 536. Joakim, mąż Zuzanny, jako „bardzo bogaty“ (13, 4), prawdopodobnie był uprowadzony jako zakładnik w tymże roku, co król Jojakim (607), Daniel i trzej młodzieńcy, razem z wielu innymi zakładnikami, a przed pierwszą deportacją znaczniejszą. Od początku swego uprowadzenia król nie był sam w Babilonie, lecz z nim i rodziny znaczniejsze. Wprawdzie niektórzy z nich łudzili się nadzieją prędkiego powrotu do kraju, lecz inni usłuchali Jeremjasza, który radził im kupować posiadłości w Babilonji (Jer. 29, 5. 6), bo niewola dopiero za 70 lat skończyć się miała. Do tych ostatnich mógł należeć i mąż Zuzanny; a przeto nie ma nic nieprawdopodobnego, żeby za młodzieńczych lat Daniela, przed pierwszą deportacją, miała miejsce historja Zuzanny. Historja ta tylko w Wulgacie, w tekście kompluteńskiej polyglotty (ob.) i w syryjsko-heksaplarnym znajduje się na końcu, jako r. XIII księgi Danielowej; w niektórych zaś rękopismach trzyma miejsce między rozdziałem I a II; w wielu zaś na początku, przed teraźniejszym roz. I (cf. niżej § 32). § 9. Pierwsze wystąpienie Daniela w charakterze proroka było przy wykładzie pierwszego snu Nabuchodonozora, opisanego w Dan. 2, 1... Był wtedy „2 rok królestwa Nabuchodonozora.“ Wiemy z § 7, że 1 rok Nabuchodonozora wypada ok. r. 607 przed nar. Chr.; drugi zatém wypadnie r. 606. Lecz z poprzednich faktów widać, że w r. 606 D. był dopiero drugi, lub pierwszy rok na wychowaniu w pałacu królewskim; w rok zaś później (605 v. 604) składał niejako przed królem egzamen. Jeżeli więc w r. 606 tłumaczył sen Nabudonozorowi, za to otrzymał godność pierwszego między magami i namiestnictwo w Babilonii (Dan. 2, 48), nie stawałby przed królem w r. następnym (605 v. 604) zdawać egzamen z postępów swoich. Musimy więc przyjąć, że od innej jakiejś epoki D. liczy lata Nabuchodonozora, a nie od r. 607, tém bardziej, że Nabuchodonozor występuje tu w pełni potęgi swojej (2, 37. 38). Prawdopodobnie zatém rozumi się tu drugi rok po pokonaniu Egiptu (ok. r. 570), lub też po jakim innym wypadku ważniejszym (cf. Nabuchodonozor). Po wytłumaczeniu wspomnianego snu został D. namiestnikiem Babilonji, i zaraz wtedy uprosił króla o dodanie sobie do pomocy owych trzech młodzieńców (2, 49). Przypuścić więc należy, iż po tym wypadku, a zatém po r. 570, wysokie stanowisko, jakie zajęli trzej młodzieńcy w zarządzie, pobudziło innych satrapów, że ich przed królem o nieposłuszeństwo oskarżyli i zemstę króla na nich ściągnęli (3, 12...). Że zaś wtedy ciż satrapowie Daniela nie oskarżyli, przyczyna może być ta, że D. podówczas w Babilonie nie był obecny, zwiedzając prowincję swemu zarządowi powierzoną. Do tejże epoki, t. j. do r. ok. 569 należy odnieść wytłumaczenie przez Daniela drugiego snu Nabuchodonozorowego (Dan. 3, 98 — 4, 34), bo Nabuchodonozor nazywa Daniela princeps ariolorum, qui habet spiritum deorum sanctorum in semetipso (Dan. 4, 6. 15). Po tych wypadkach idą następującym porządkiem chronologicznym proroctwa i fakty historyczne księgi Danielowej: a) Widzenie o 4ch monarchjach, pod obrazem 4ch zwierząt i t. d., opisane w r. VII, miało miejsce w Baltazara r. 1. Jeżeli zaś Baltazar (ob.) był synem Nabunita, ostatniego chaldejskiego króla Babilonji (555 — 538), i na kilka lat przed upadkiem monarchji chaldejsko-babilońskiej do rządów przez ojca przybranym, to owo widzenie
