fuerit et ab eo acceperit efficaciam contra immundos Spiritus, posse et coram hominibus divina signa perficere, ac non potius fatetur ejus proprium Spiritum, per quem divina signa explevit, a. s. 10) Pontificem et Apostolum confessionis nostrae factum esse Christum, divina Scriptura commemorat. Obtulit enim semetipsum pro nobis in odorem suavitatis Deo et Patri. Si quis ergo Pontificem et Apostolum nostrum dicit factum non ipsum Dei Verbum, quando caro factum est et homo juxta nos homines, sed velut alterum praeter ipsum specialiter hominem ex muliere, aut qui dicit, quod pro se obtulisset semetipsum oblationem, et non potius pro nobis solis (non enim eguit oblatione, qui peccatum omnino nescivit), a. s. 11) Si quis non confitetur, carnem Domini vivificatricem esse et propriam ipsius Verbi Dei Patris, sed velut alterius praeter ipsum, conjuncti eidem per dignitatem, aut quasi divinam habentis habitationem, ac non potius vivificatricem esse, quia facta est propria Verbi cuncta vivificare valentis, a. s. 12) Si quis non confitetur, Dei Verbum passum carne, et crucifixum carne, et mortem carne gustasse, factumque primogenitum ex mortuis, secundum quod vita est et vivificator ut Deus. a. s. (ap. Mansi IV 1082; ap. Denzinger, Enchiridion Symbolor. ed. 4 s. 27). Otrzymawszy to pismo, wraz z listami papiezkiemi, Nestorjusz pobudził cesarza Teodozjusza przeciw C-wi i ułożył 12 punktów (anti-anathematismi), w których słowami anatematizmów potępia doktryny, o jakich C. wcale nie myślał, a dokładniej jeszcze wyraził swoje błędy. Niektórzy ze wschodnich biskupów nie rozumiejąc dobrze, czy też może skłaniając się ku Nestorjuszowi, powstali przeciw anatematizmom C-a, oskarżając go o apolinaryzm, tém bardziej, gdy Nestorjusz zaczął oświadczać się gotowym do przyjęcia wyrażenia Bogarodzica, byle mu nadano inne znaczenie. Jan, patrjarcha antjocheński, zbijał 3-ci punkt (ap. Mansi V 756); Andrzej z Samosaty napisał całą księgę przeciw anatematizmom (szczątki w Cyrilli Apologeticus adversus orientales); to samo uczynił Theodoret z Cyrus w kilku swych pismach. Ztąd poszło, że i w naszych czasach niektórzy protestanccy historycy utrzymywali, jakoby C. więcej prawie niż Nestorjusz odstąpił od nauki prawowiernej, i że spór między obu tymi bpami więcej dotykał wyrażeń, niż istoty chrześcjanizmu. W tymże czasie zwołany został sobór do Efezu: Cyryli na nim, obok legatów papiezkich, prezydował. Jakie przykrości z tej okazji na niego spadły, ob. Efezki sobór. Obronił on tu i utwierdził cześć N. M. Panny. Powrót jego do Aleksandrji (30 Paźdz. 431 r.) był prawdziwie trjumfalnym. Trjumf to był jednak częściowy tylko, bo nieprzychylne mu stronnictwo nietylko o apolinaryzm, lecz także i o przekupstwo go posądzało. Najważniejszym dowodem tego przekupstwa jest list Akacjusza, bpa z Berei, w nim opowiada 110-letni bp, że słyszał, iż cesarz był nieprzychylnym Cyryllowi, lecz C. przekupił bogatego eunucha Scholastyka, a ten skłonił cesarza na stronę Cyrylla; w krótce potem Scholastyk umarł, cesarz zaś z pozostałych po nim papierów przekonawszy się o przekupstwie, potwierdził wyrok stronnictwa przeciwnego soborowi efezkiemu, skazujący Cyrylla na pozbawienie bpstwa. Tymczasem C. z Efezu uciekł, a mnisi w Konstpolu zmusili cesarza do zamknięcia nieprawego synodu i zezwolenia na ich żądanie (zapewne wstawiali się za uwolnieniem Cyrylla); ap. Mansi V 819. Z tego wszystkiego pewném jest, że Scholastyk trzymał najprzód za Nestorjuszem, potém za C.; że cesarz potwierdził złożenia C-a z bpstwa i w krótce odwołał; lecz gdyby C. sam
