tedy Bóg, zanim był Ojciec; bo ojciec musi być wprzód, zanim ojcem zostanie, i musi być wprzód przed synem. Skoro zaś Syn nie jest wiekuisty, przeto nie jest tém, czém jest Ojciec, istota bowiem nie wiekuista jest co innego niż Istota wiekuista; a zatém Syn nie jest tej samej co Ojciec istoty. — Wywody te przeciwiły się stanowczo nauce apostolskiej, przekazanej wszystkim kościołom i złożonej w pismach apostolskich. Sam Zbawiciel powiedział: „ja i Ojciec jedno jesteśmy,“ a św. Jan wyznaje: „Bogiem było Słowo.“ Opowiadacze Ewangelji tak głęboko tę wiarę zaszczepili w wiernych pierwotnego Kościoła, że niektórzy z nich nawet w błąd popadli, iż nie rozróżniali zupełnie Ojca od Syna, przypisując np. cierpienia męki zarówno Ojcu jak Synowi (ob. tej Enc. 1, 293). Dla zebranych w Nicei ze wszystkich stron biskupów zupełnie nową i niesłychaną było nauką, aby Syn Boży miał być z niczego stworzony, aby miał być dziełem Bożém, jak wszelkie inne stworzenie. Ponieważ zaś wyrażenia, że Syn jest Bogu podobny, że jest w Bogu, u Boga, niezmienny i t. p. dawały się tłumaczyć po arjańsku, przeto dla uwydatnienia i stanowczego określenia nauki apostolskiej, przeciwko błędowi Arjusza, wybrali Ojcowie nicejscy wyrażenie: Syn jest współistotny Ojcu, czyli tej samej istoty (ejusdem suhstantiae) z Ojcem. Wyrażenie to wypowiada zarazem, że Syn jest wiekuisty jak i Ojciec; gdyby bowiem nie był wiekuisty, gdyby nie był bez początku, nie byłby Ojcu współistotny, czyli nie byłby tej samej z Ojcem istoty. Biskupi soboru nicejskiego nie wyrzekli też nic nowego, ale pod wpływem Ducha św. zaświadczyli i wypowiedzieli naukę, jaką w swoich kościołach otrzymali od poprzedników, a ci od Apostołów, którzy otrzymali ją od Jezusa, Prawdy Wiekuistej. (G. Mayer) N.
Contarini (Contarenus). Kwitnąca dotąd, jedna z najstarszych i z najzamożniejszych w Wenecji rodzina Contarini wydała wielu sławnych w dziejach mężów, w tej liczbie 4 patrjarchów, 7 weneckich dożów, wielu wodzów, mężów stanu, biskupów, uczonych i artystów. Szczególniej interesującą dla nas osobą tego rodu jest kardynał Kacper (Gaspare), który w czasie reformacji, r. 1541, był legatem Papieża Pawła III na sejm w Ratysbonie. Ur. 16 Pażd. 1483 w Wenecji, jak większa część jego przodków, szedł drogą świeckich dostojeństw. Odbył kilka poselstw, zajmował różne wysokie urzędy. Paweł III, Papież, słysząc o jego zdolnościach dyplomatycznych, uczoności, wzorowych obyczajach i pobożności, zupełnie niespodzianie, 21 Maja 1535 r., mimo że C. dotychczas świeckim był człowiekiem, mianował go kardynałem. C. zatem przyjął święcenia, aż do presbyteratu. R. 1538 mianowany został pierwszym członkiem komisji z 9 prałatów, jaką Paweł III, po zapowiedzeniu powszechnego soboru do Mantui (sobór ten dopiero w jakiś czas potem zebrał się w Trydencie), ustanowił, dla ułożenia projektu reform kościelnych. Członkami tej komisji, oprócz C., byli kardynałowie: Jan Piotr Caraffa (później Paweł IV), Jakób Sadolet i Reginald Polus; arcybpi: Fryderyk z Salernu i Hieronim Aleander z Brindisi, bp Mateusz z Werony, opat Grzegorz od św. Jerzego z Wenecji i magister sacri palatii Tomasz Badia. Ich wniosek reformy, złożony tegoż jeszcze roku Papieżowi, miał tytuł: Consilium de emendanda Ecclesia; wydrukowany mimo ich woli i bez dozwolenia Papieża, dostał się do rąk protestantów. Luter przetłumaczył go na język niemiecki, dodał zjadliwe komentarze i wydrukował w Witten-
