Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 496.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
486
Compton. — Condillac.

Antverp. 1649 f. Prometheus christianus, seu liber Moralium, ib. 1652) i teologji według św. Tomasza z Akwinu (Cursus theologicus, Leodii 1658 2 t. f.). Oba te dzieła często w naszych bibljotekach klasztornych znaleść można było. X. W. K.

Conciliabulum, wyraz pogardliwy, zdrobniały, od Concilium; używa się na oznaczenie każdego zgromadzenia starszych w kościele, a nie mającego istotnej cechy prawdziwego zgromadzenia kościelnego, jak mianowicie przy powszechnych soborach, zwołania onego przez Papieża. Tak nieprawnemi były sobory, zwoływane niekiedy przez greckich cesarzy, bez zezwolenia lub następnego zatwierdzenia Papieża, jak np. pod wpływem Djoskura, a z zezwolenia cesarza Teodozjusza II w Efezie odbyty synod, który też z tego powodu Ojcowie zebrani w Chalcedonie nazwali ληστικὴ σύνοδος, latrocinium (ob. Efezki rozbój). Podobnie Papież Damazy odrzucił sobór w Rimini, zebrany bez jego zezwolenia; z tego powodu i sobór bazylejski (ob.), z wyjątkiem kilku chwil, był conciliabulum, jak mówi Bellarmin (De eccl. milit. c. 16) schismaticum, seditiosum, et nullius prorsus auctoritatis.

Concina. 1. Daniel, ur. w Clauzeto, we Friulu, 1677 r., umarł w Wenecji 1756; dominikanin, uczony teolog, filozof i kanonista, w pismach swoich i kazaniach probabiljorysta, nieubłagany przeciwnik pobłażliwych zasad w nauce moralności, mianowicie w kwestjach ślubu ubóstwa, postów i widowisk teatralnych. Z tego też powodu występował przeciwko dziełu Scypiona Maffei: Dei teatri antichi e moderni, Verona 1754, i przeciwko probabilizmowi bronionemu przez niektórych uczonych jezuitów. C. odznaczał się w ogóle rygoryzmem, za czém poszło, że w dziełach jego przeważa pierwiastek polemiczny, ze szkodą systematyczności wykładu. Nawet Papież Benedykt XIV uważał za stosowne zganić zawziętą polemikę Conciny, przeciwko wyżej wspomnianemu dziełu Maffei. Do więcej upowszechnionych dzieł C. należą: Della storia del probabilismo e del rigorismo, dissertazioni theologiche morale e critiche, 1774 2 t.; Commentarius in ep. encyclicam Benedicti XIV adv. usuram, 1746; Disciplina apostolico-monastica, Venet. 1750; Theologia christiana dogmatico-moralis, 10. t. 1749—1758; Apparatus ad teologiom christianam dogmatico-moralem, 1751, 2. t.; Compendium theologiae moralis, 1762—1771 2 t.; Octo Epistolae ad Carolum Nocetium de singularibus argumentis in ejuadem libro inacripto, Veritas vindicata, contentis, Venet. 1755; Dissertationes binae de spectaculis theatralibus, Rom. 1754. — Cf. Gamba, Galleria di uomini illustri delle provincie Austro-Venete, Venet. 1824; Huth, Kirehengeschichte des XVIII Jahrh. — 2. Mikołaj, brat poprzedniego, także dominikanin, um. 1763 w Wenecji, uczył metafizyki w Padwie; z dzieł jego wymieniamy: Synopsis tertiae partia metaphysicae, h. e. theologiae naturalis (bez miejsca druku); Juris naturalis et gentium doctrina metaphysice asserta, Venet. 1736.(Häusle).J. N.

Condillac (czyt. Kądiljak) Stefan Bonnot de Mably, członek akademji francuzkiej w Paryżu i królewskiej w Berlinie, brat księdza Mably, znanego historyka i polityka; obydwaj zarówno bez powołania wstąpili do stanu duchownego. C. przyjaciel, a przynajmniej dobry znajomy Diderota, Voltaire’a, Rousseau’a, choć spokojniej, ale w tym samym, co oni, pracował kierunku filozoficznym. Ur. 30 Wrześ. 1714 w Grenobli, w Delfinacie, um. 3 Sierp. 1780 w beneficjum swojem Flux pod Baugency, w oko-