obowiązuje (O grzeb. ciał zm. art. 26). R. 1802 departament finansów prowincji południowych Prus o grobach w kościołach postanowił: 1. Zakonnikom pozwala się chować w grobach klasztornych, jeśli to przez statuty klasztorne wyraźnie zastrzeżono; klasztory nie mogą zmarłych podług upodobania, do swej kongregacji nie należących, w grobach klasztornych chować, bez wyraźnego pozwolenia bpa djecezjalnego; groby mocnemi drzwiami, albo szczelnie dochodzącemi kamieniami opatrzone być muszą; zwyczajne egzekwje i Msze żałobne w grobach powinny być zniesione, a jeśli nie można, to przynajmniej tak ograniczone, iżby przy nich obcy żaden nie znajdował się; zwyczaj niektórych zakonów chowania zakonników bez trumny, w habicie tylko, na gołej ziemi w grobach, ma być zniesiony, albo do samych zakonników, nie zaś do ich czeladzi lub osób obcych zastosowany, lecz trup powinien być niegaszoném wapnem pokryty; wszelkie ekshumacje zakazane, a kości niezupełnie spruchniałe w głębokim dole pochowane być mają w grobach. 2. Chowanie w grobach klasztornych i parafjalnych tylko bpom i prałatom, proboszczom i kollatorom ma być dozwolone, lecz pod warunkiem, aby każdy z tych zmarłych był pochowany w wykopanym grobie, albo trumna zamurowana, albo trup wapném niegaszoném obsypany, lub przynajmniej wodą wapienną oblany. — Przepisy te zostały zmienione lub odnowione roku 1846 przez byłą radę administracyjną królestwa Polskiego i wydrukowane w Warszawie p. t. O grzebaniu ciał zmarłych (in 8 str. 155 z tabl.) i dotąd obowiązują. Cmentarze oddane pod szczególny nadzór dozoru kościelnego (§ 136). b) Miejsce pod cmentarz. Każda parafja ma mieć cmentarz grzebalny; w miastach może on być wspólny dla kilku parafji (art. 15). Gdzie mało akatolików, tam przy katolickim cmentarzu wyznacza się im dzielnicę (art. 16). Właściciele ziemscy mogą zakładać w swych posiadłościach groby familijne, ale przy nich powinni wystawić kaplicę i legat na nią uczynić (art. 19). Chowanie ciał w grobach kościelnych na zawsze wzbronione, z wyjątkiem: a) biskupów, b) zakonników i zakonnic, c) założycieli kościołów, którzy w erekcji to sobie zastrzegli; lecz i wtedy groby winny być murowane i zasklepione (art. 20). Cmentarz powinien być odległym od miejsc zamieszkałych przynajmniej na tysiąc kroków; nie w bliskości dróg większych (§ 111); o ile można, na miejscu nieco spadzistém, wzniesioném, otwartém od strony, w którą zwykły wiać wiatry, oddzieloném od miasta pagórkiem, laskiem, lub wodą bieżącą (§ 112). Ze studni, jeśli na cmentarzu się znajduje, wody do picia czerpać nie wolno (§ 113). Grunt niedobry gdy wilgotny, zbyt twardy, skalisty, zbyt lekki, nasypowy. Najlepszy grunt wapienny, lub miernie piasczysty i marglisty; nie odpowiedni gliniasty, rędzinny, próchnicowy, torfowy, lub bagnisty (§ 114). Art. 115 oblicza przybliżoną obszerność cmentarza, stosownie do ludności parafji i rodzaju gruntu [1]). c) Dla utrzymania porządku na cmentarzach, ustanowiona została r. 1809 opłata od grobów, pokładnem zwana. Ma ona zostawać pod zarządem miejscowego proboszcza i dwóch przybranych
- ↑ O cmentarzach, warunkach do ich zakładania i t. p. pisze Stan. Wojc. Łukowski, w dziełku: Oględziny i grzebanie ciał zmarłych, Warsz. 1873 p.14—20.
