mieszkającym w Antjochji, poręczniej było mówić: christiani, tak jak zwolenników Cezara nazywano caesariani, Pompejusza — pompejani; uważali oni bowiem wyraz Chrystus za imię własne, nie domyślając się bynajmniej, że to jest nazwa honoru i że znaczy namaszczonego. Że nazwa ta wyszła z Antjochji, tém się objaśnia, iż tu pierwsza powstała parafja z pogan i że ta wyraźniej wyróżniała się od żydów, niż to miało miejsce w Palestynie. Obok nazwy christiani, spotyka się i drugą formę chrestiani, gdy niektórzy poganie, nie rozumiejący znaczenia messjanizmu, nazwę Zbawiciela wywodzili nie od χρίο — namaszczam, ale od χρηστος — wyborny, prawy (Tertul. Apolog. c. 3 Lactant. IV 7; Sueton. Vita Claudii c. 25). Nazwa ta za pogardliwą przez pogan uważana, przez wyznawców Chrystusowych przyjęta była niebawem, jako zaszczytna. Dawni Ojcowie Kościoła dawali jeszcze nadto chrześcjanom następne nazwy: catholici, dla odróżnienia od heretyków i dla oznaczenia chrześcjan prawowiernych, należących do jednego Kościoła powszechnego; ecclesiastici, kościelni, członkowie kościoła; dogmatici, wyznawcy prawdziwej nauki chrześcjańskiej; gnostici, t. j. uczestniczący w prawdziwej mądrości (gnosis). Symbolicznie jeszcze oznaczali ich nazwą pielgrzymów, wędrowców, baranków (ob.), ryb (ob.). Żydzi i poganie bogaty mieli słownik przezwisk dla chrześcjan. Oprócz wyżej wspomnianych nazw nazarejczyków i galilejczyków, zwali ich jeszcze magami, sibyllistami, parabolanami, desperatami (biatanatami), ateuszami, nowinkarzami, staurolatrami czyli crucicolae, t. j. czcicielami krzyża, asinarii v. onochoetae, czcicielami osła, cinerarii, czcicielami popiołów, relikwji i t. p. W późniejszych wiekach żydzi nazywali chrześcjan hopherim (zbrodniarzami, bezbożnikami), chiconim (znajdującymi się po za społeczeństwem ludu Bożego), idumejczykami, ludem Ezawa i t. p. U mahometan nazywają się chrześcjanie nazarai lub nassrai, od ansar, pomocnik Mesjasza; almoszrikina, czciciele trzech bogów, i t. p. Cf. Hebenstreit, De variis christianorum nominibus, Jen. 1713; Heumann, De ortu nominis christianor. Götting., 1736. N.
Chrześcjańska nauka, systematyczny wykład prawd wiary chrześcjańskiej, dzieli się na dwie części: na a) naukę dla dzieci i neofitów i b) naukę dla dorosłych, stanowiącą uzupełnienie nauki katechizmowej i mającą na celu utwierdzenie przeciwko błędnym naukom świata. Zazwyczaj ten szerszy wykład prawd wiary nazywa się nauką chrześcjańską (we Francji nazywa się katechizmem wytrwałości lub kat. większym) i odbywa się w kościele co niedziela i święto po rannem nabożeństwie, lub po nieszporach, odpowiednio do przepisu soboru trydenckiego (sess. V c. 4 de Ref.). Ob. Katechizm i katechizmowe nauki.
Chrześcjaństwo, ma to samo znaczenie co chrystjanizm (ob.), albo też używa się na zbiorowe oznaczenie chrześcjan.
Chrzest (od słowa chrzcić = chrześcjaninem uczynić), po łacinie Baptismus (od słowa greckiego βαπτίζο — zanurzam, obmywam), pierwszy między sakramentami Kościoła katolickiego, przez który człowiek dostępuje oczyszczenia od zmazy grzechu pierworodnego, a jeśli o dorosłych mowa, i grzechów uczynkowych, i staje się chrześcjaninem, t. j. członkiem Kościoła Chrystusowego, synem Bożym i dziedzicem królestwa niebieskiego. Pismo św. i Ojcowie Kościoła wiele innych nazw dają temu sakramentowi, na oznaczenie bądź natury, bądź skutków jego: zowią go łaźnią albo sakramentem wody (lavacrum, vel sacramentum aquae); sakramentem
