od śmierci Jozuego do śmierci Dawida. Dodać tu jeszcze należy, że przed całą tą serją wypadków, między śmiercią Jozuego, a niewolą pod Chusanem, królem Mezopotamji, upłynęła cała generacja, podczas której wymarli towarzysze Jozuego (Jos. 24, 31. Jud. 2, 7. 10) i podczas której także Izraelici dokonywali podboju ziemi Chananejskiej (Jud. 1, 1..); bo lubo Jozue rozdzielił był cały kraj między pokolenia, jednakże nie wszystkie działy zdobył, jak to widać z Jud. 1, 1. 18, 1. Na tę generację naznaczmy ...............lat około 40
Rządy Jozuego przed nią.......... „ „ 7
Rządy Mojżesza i podróż przez pustynię (cf. Num. 33, 88. Act. 13, 17..)................ 40
Wypadnie więc razem 638 lat od wyjścia z Egiptu aż do 1 roku Salomona. Tymczasem przeciw temu obliczeniu autor III Reg. 6, 1. 37. mówi, że czwarty rok Salomona był 480-ym r. ery wyjścia z Egiptu. Albo więc: a) nasze obliczanie jest mylném; b) albo liczba 480 powstała z błęgnego przepisywania tekstu III R. 6, 1; albo wreszcie, c) że era wyjścia z Egiptu nie rozpoczyna się z samym rokiem wyjścia, lecz później. Co do a) nasze obliczanie nie może być ścisłém i pewném, bo lata, które księga Sędziów bardzo często w okrągłej liczbie podaje, oznaczają długość rządów sędziego lub niewoli, zapewne w przybliżeniu tylko, nie ściśle. Nadto, nie wiemy, czy lata sędziów, po niewoli którejkolwiek nastających (np. Aod, Gedeon, Jefte, Samson), są latami ich własnych rządów, czy też w tę cyfrę wchodzi i poprzedzająca niewola. Co do b), że błąd jest możebny, tego nikt przeczyć nie może. Co do c), upoważnia nas nawet do tego przypuszczenia Jud. 11, 25—26, gdzie Jefte mówi do króla Ammonitów, że Izraelici już od 300 lat spokojnie zajmują ziemię Galaad. Tymczasem przypuściwszy, że zdobycie ziemi Galaad (jeszcze za Mojżesza, Num. 32, 1...) miało miejsce w 38 lat po wyjściu z Egiptu, to od tegoż zdobycia aż do Jeftego upłynęło rzeczywiście lat (2 za Mojżesza, + 7 za Jozuego, +40 za generacji współczesnej Jozuemu, + 319 od Chusana do Jeftego, =) 368. Zdaje się przeto, że Jefte mówi w przybliżeniu, o erze późniejszej aniżeli wyjście z Egiptu, lub podbicie ziemi Chananejskiej. Dodawszy sumę lat 637 do cyfr § 8, wypadnie nam następująca liczba lat od Adama do Salomona: według hebr. (2453 v. 2668 + 638==) 3091 v. 3306; według samaryt. (2749 v. 2964+638==) 3387 v. 3602 według 70 (3819 v. 4034 v. 3987 v.. 4202+638==) 4457 v. 4672, v. 4625 v. 4840. § 10. Okres V. Z czasów królewskich chronologja jest ściślejszą, lata panowania każdego króla są podane, równie jak przy sędziach; tę jednak chronologja czasów królewskich ma wyższość nad chronologję księgi Sędziów, że autorowie ksiąg Królewskich i Paralipomenów podając liczbę lat królów izraelskich i judzkich i nadmieniając — np., że w roku n, króla judzkiego n, rozpoczął panowanie król izraelski n, panował lat n, lub przeciwnie, — tém samém dają często możność (lubo nie zawsze) określenia, które lata liczą się całkowicie, a które nie. Tak się ma rzecz z epoką od śmierci Salomona do niewoli assyryjskiej. Od niewoli assyryjskiej do babilońskiej znów trudności wracają, bo nie ma królów izraelskich, a przeto ustaje sprawdzian do rozpoznania: czy lata, jakie autor przy panowaniu królów judzkich podaje, znaczą ich samodzielne panowanie, czy też liczą się od przybrania do rządów przez poprzedniego króla. Za punkt wyjścia możemy przyjąć datę zdobycia Samarji, która, według
