jednak, bacząc na krytyczne czasy, tego nie czyni, ale własnej woli dobroczynność zostawia i owszem mocno ją zaleca. Ustawy dla tak utworzonego seminarjum obiecuje w następnym czasie ułożyć i wydać. Tym sposobem miała djecezja ch. dwa seminarja, z których zamojskie przez niedozór kapituły i w skutek okoliczności ówczesnych niedługo upadło, a krasnostawskie do Lublina z katedrą przeniesione zostało. Dla niego bp Skarszewski wydał ustawę, obejmującą porządek i sposób odbywania tak ćwiczeń duchownych, jako i prowadzenia nauk kościelnych. Treść ich przytacza w swych Rozporządzeniach pasterskich na djecezję chełmską i lubelską r. 1792 wydanych i drukowanych. — Duchowieństwo parafjalne djecezji chełmskiej, oprócz czasowych rozporządzeń swoich pasterzów, za normę i wskazówkę postępowania miało statuty synodów, których tu pięć odbyto w katedrze krasnostawskiej, a mianowicie: 1) d. 7 Lipca 1604 za bpa Jerzego Zamojskiego, druk. w Zamościu t. r. in-4; 2) d. 18 Czer. 1624 za bpa Macieja Łubieńskiego, drukowany tamże 4o; 3) d. 15 Wrześ. 1694 za bpa Stan. Jacka Święcickiego, druk. w Warsz. 1696 r.; 4) d. 18 Lipca 1717 za bpa Krysztofa Jana Szembeka, druk. w Zamościu t. r. fol., oraz 5) d. 13 Kwiet. 1644 za bpa Pawła Piaseckiego, niepodany do druku. — Dzieje djecezji chełmskiej, po jej odmienieniu, ob. Lubelskie biskupstwo. X. S. Ch.
Chełmskie biskupstwo (greckiego obrządku) bierze nazwisko swoje od miasta Chełma. Początek jego trudno wyśledzić, gdyż zbywa na świadectwach pewnych i dokumentach historycznych. Bazyljanin Jakób Susza, późniejszy bp chełmski, w wydaném przez siebie dziele pod tytułem: Phoenix redivivus, traktującém o cudownym obrazie N. M. P., zachowanym w katedrze chełmskiej, odnosi założenie kościoła tego do czasów bardzo dawnych. W rozd. 2 § 1 wspomnianej książki mówi on: „Co się tyczy cerkwi, powiadali ci, którzy z ksiąg dawnych lubomlskich pargaminowych, przy cerkwi ś. Jerzego niegdy będących, wyczerpnęli, że cerkiew tę wielki książę ruski Włodzimierz tegoż czasu, gdy i po innych miejscach rozmaite domy boże buduje i funduje, wystawił. Jakoż różni twierdzili, że ta cerkiew na siódme sto lat postąpiła (pisał Susza i drukował dzieło r. 1646). Czego sama liczba na sklepieniu, malowaném roku tysiącznego pierwszego, po grecku napisana, przy prawym niegdy filarze ołtarza będąca, a od dawności zbutwiała, niemałym była dowodem. Filar ten, z drugim na lewej stronie będącym, zrzucony jest dla rozszerzenia cerkwi, od ś. p. Metodjusza Terleckiego, episkopa ch., gdyż po zrujnowaniu wielu nieprzyjacielskich inkursji, jest wielce ścieśniona. Więc i mury starodawne, jako z ołowiu lite, nic inszego, tylko starodawność opowiadają.“ Tu wprawdzie mówi Susza o początku cerkwi chełmskiej, lecz w trzeciém wydaniu tego dzieła, na język łaciński przetłumaczonego: Phoenix tertiato redivivus (Zamos. 1684), objaśnia się, że rozumie biskupią katedrę: a magno Russiae duce Wladimiro eadem tempestate, qua alibi alias Ruthenas erexerat cathedras, Chelmensem quoque erectam fuisse. Zdanie to potwierdzać się zdają kroniki ruskie, wspominające, że r. 1071 Jan bp ch. miał się znajdować na uroczystości przeniesienia zwłok Borysa i Hleba (czyli Romana i Dawida), synów Włodzimierza, zabitych przez własnego brata Świętopełka, do cerkwi w Wyszogrodzie (Latop. Nikon. I 165). Inna znowu kronika dawna, to jest Latopiś hypatjowska (w Bibl. warsz. 1845 t. 4) podaje pewniejszą wiadomość, że stolica bpa obrz.
