h. Dołęga, z archidjak. i administr. bpstwa chełm. Za niego miały miejsce znane w dziejach rozruchy toruńskie, zaszłe w d. 16 Lipca 1724 r. Kretkowski um. 1730 r.; do niego sięga u Niesieckiego poczet chełm. bpów. 51) Franciszek Tomasz Czapski, h. Doliwa, kanon. chełm., potém zakonnik opat w Pelplinie i prowincjał, następnie bp djoneński, sufr. koadjutor i w końcu bp chełm., um. 1733. Po nim Józef Jędrzej Załuski, mianowany przez Stanisława Leszczyńskiego, wraz z królem na godności się nie utrzymał. 52) Adam II Stanisław Grabowski, z sufr. poznań. bp chełm., przeszedł w r. 1739 na kujawską, a potém na warmiń. katedrę. 53) Jędrzej III Stanisław Kostka Załuski, h. Junosza, w r. 28 życia za dyspensą papiezką został bpem płockim, potém łuckim, dalej chełmiń. od r. 1739 i w końcu krakowskim. Dla pokonania heretyckich uprzedzeń, umyślnie z celebrą zjeżdżał do Torunia na wielki czwartek; um. 1758. 54) Wojciech Stanisław Leski. Rodzina jego zwała się dawniej von Enselik lub Leselich, a potém od dóbr swych Leszcze w wojew. chełm. przybrała nazwisko Leskich. Z opata pelplińskiego i prowincjała cystersów polskich został bpem chełm. w r. 1747. Wizytował djecezję i wiarę umacniał, a widząc jak na lud prosty szkodliwy wpływ wywierają żydzi, zniósł się ze szlachtą i wypędził ich z granic djecezji; um. 1758. 55) Jędrzej IV Ignacy Bajer, h. Leliwa, kanon. i administr. djecezji kujawskiej, oraz opat wągrowski, przez Augusta III wyniesiony na bpa chełm., um. r. 1784. Na nim Rzepnicki kończy swój spis bpów chełm., który dalej uzupełnia Bartoszewicz. 56) Karol hr. de Hohenzollern, opat pelpliński i koadjutor Bajera, wstąpił po nim na biskupią stolicę, umarł zaś 1795. 57) Franciszek Ksawery Rydzyński, bp nikopolitański, surf. poznań., objął katedrę zaraz po śmierci poprzednika. 58) Baltazar Wiksicki, nominat 1810 r. 59) Ign. Winc. Stanisł. Mathy od r. 1823. 60) Anastazy Sedlag, urodzony na Szląsku z ubogiej rodziny, konsekrowany na bpa w Poznaniu 1834 r. Odznaczał się gorliwością, dał się jednak uwodzić przesądami względem polskiej narodowości, której był nienawistnym. Urządzał misje po całej djecezji pod przewodnictwem jezuitów. Pobierał rocznie 8 tysięcy talarów, a żył skromnie, nie szczędząc za to pieniędzy na jałmużny i miłosierne uczynki. R. 1836 założył w Pelplinie seminarjum dla chłopców, czyli szkołę tumską (collegium Marianum), na co wiele z własnych funduszów wyłożył. Bywa tam przeszło 280 uczniów. Nagromadził także dosyć materjałów do historji djecezji i polecił uporządkować je Leonardowi Ennen, archiwiście bibljotekarzowi kolońskiemu, który z tego miał wydać Dzieje i Kodeks dyplomatyczny djecezji chełmińskiej. Bp Sedlag um. r. 1856, a w trzy lata konsystorz chełmiński ogłosił prospekt na wspomniane dzieło, które jednak podobno nie wyszło. 61) Jan Nepomucen Marwicz, dziekan prałat pelpl., r. 1857 wybrany przez kapitułę i potwierdzony przez rząd bpem djecezji chełm., przewodniczy jej dotąd z pasterską miłością i gorliwością. — Djecezja dawna miała tylko 160 kościołów parafjalnych, lecz za to wiele zakonów różnych reguł. Seminarjum kleryków było w Chełmnie i utrzymywali je ks. misjonarze; dziś ono przy katedrze w Pelplinie i przewodniczą mu księża świeccy. Granice djecezji obejmowały wojew. Chełmiń. i część Malborskiego. Teraźniejsza zaś urządzoną została bullą „De salute animarum“ z d. 16 Lipca 1821 r., razem z innemi bpstwami w państwie Pruskiém. Składa się: 1) ze starodawnej djecezji chełmińskiej, a w niej dekanaty: chełmiński, chełm-
