i wzajemna pomoc w chorobie, dla tego cztery razy do roku zbiera między swoimi składkową jałmużnę. Zaleca przyjmować św. sakram. w uroczystości patronów brackich, św. Rocha, Sebastjana, Benedykta, Florjana i Rozalji, także w święta pańskie; bywać nadto na brackich nabożeństwach, a codzień mówić 5 pacierzy na cześć św. Rocha, za pomyślność Kościoła i kraju, za chorych i w grzechach zostających. Dla tego to bractwa r. 1707 napisane zostały Gorzkie żale, które na nabożeństwach passyjnych, w wielkim poście, śpiewane dziś bywają po wszystkich kościołach. — Br. św. Urszuli, założone r. 1387 w Krakowie przy kościele św. Szczepana. Opisał je ks. Krysztof Trzciński w książce: Bractwo św. Urszuli etc., prawa i przywileje (Krak. 1614). Istnienia jego w r. 1730 dowodzi broszura: „Laur niezwiędłej niewinności etc.“ (u Jochera III n. 7786), poczem wkrótce ustało. Były jeszcze, lub są dotąd po niektórych kościołach polskich, bractwa św. Bonifacego, Józefa Oblub. N. P., Józafata, Ładysława z Gielniowa, Łazarza, Tekli, Wojciecha i innych, które, jako mniej powszechne, pomijamy. — Z bractw uczynki miłosierdzia, lub wyłączne jakie cele popierających, najznakomitsze są następujące: Arcybr. matek chrześcjańskich, założone w Paryżu przy kaplicy N. P. Sjońskiej, zatwierdzone przez breve Piusa IX z d. 11 Marca 1856 r. Celem jego jest pomnożenie łask, których potrzebują matki chrześcjańskie. Członkowie zapisują swe nazwiska w księgę bracką, mają co miesiąc nabożeństwo i posiedzenie, a codzień odmawiają przepisane modlitwy; podczas oktawy Niepok. Pocz. N. M. P. odprawiają rekolekcje i przyjmują św. sakramenta. Bractwo to istnieje także w Warszawie, przy kościele pp. wizytek. — Arcybr. miłosierdzia, założone przez ks. Piotra Skargę. Kiedy bowiem gorliwy ten kapłan w kościele św. Barbary, w Krakowie, mówił o wielkiém miłosierdziu Bożém nad ludem uciśnionym, wtedy niejaka Magdalena Walenta, żona ciężko chorującego stolarza, trojgiem niedorosłych dzieci obarczona i w niedostatek pogrążona, głośno zapłakała. Odtąd ks. Skarga jeszcze mocniej zachęcać począł obywateli krakowskich do czynienia jałmużny i zajął się utworzeniem stowarzyszenia, pod tytułem br. miłosierdzia, i banku pobożnego (mons pietatis). 7 Paźd. 1584 położył jego fudament z siedmiu osób, i już 28 Paźd. podał odpowiednie ustawy, które z radością przyjęto. Przepisy są następujące: 1) codzień każdy brat i siostra mówić mają trzy pacierze, aby P. Bóg dał im serce miłosierne i cierpliwe ku ubogim; 2) co miesiąc w drugą niedzielę jest Msza bracka, na której każdy w tymże celu mówi 7 pacierzy; 3) w niedzielę 2-gą lutego i 2-gą Lipca odbywają spowiedź św.; 4) każdy daje jałmużnę tygodniową według zobowiązania i dobrowolną, ilekroć poczuje do tego natchnienie Boże i serce litościwsze; 5) mężczyzni w każdą niedzielę, po nauce poobiedniej, schodzą się dla odebrania napomnień do miłosierdzia i złożenia jałmużny; 6) co tydzień dwaj bracia do którego ze szpitali krakow. i do więzienia iść mają, z pociechą i jałmużną; kobiety toż czynić mogą, ale się nie zobowiązują; 7) w potrzebie mężczyzni stać mają u drzwi kościoła św. Barbary, lub gdzieindziej, dla zbierania jałmużny. Dla porządku ustanowił i zwierzchność bracką, którę składają: protektor, ojciec duchowny z jezuitów, starszy bractwa, kapłan bracki do odprawiania nabożeństw, radni, pisarz, szafarz, wizytatorowi, po dwóch nawiedzający ubogich i chorych. Sykstus V r.
