Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 484.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
467
Bollandyści.

bie Gotfryda Henschen (ur. 1600 † 1681) i wydał z nim w Antwerpji Akta świętych, czczonych w Styczniu (Januar. 2 vol. 1643) i Lutym (Februar. 3 vol. 1648). Potém dodany został do pomocy Daniel Papebroek (Papebrochius, ur. 1628 † 1714). Odtąd dzieło jeszcze większe zaczęło przybierać rozmiary; bo, na żądanie Alexandra VII Pap., Henschen z Papebroekiem objechali bibijoteki niemieckie, francuzkie i włoskie, z których jeszcze więcej materjałów nagromadzili. Następne miesiące wychodziły: Martius, Opera et studio God. Henschenii et Dan. Papebrochii, 1688 (3 vol.); Aprilis przez tychże 1675 (3 vol.); Maius, Op. et stud. God. Hens., Dan. Pap., Franc. Baertii († 1719) et Conr. Janningi († 1723), 1680—88., siedm tomów (albo 8, licząc w to Propylaeum ad AA. SS. Maii (1681), t. j. rozprawy o katalogu rzymskich biskupów, niekiedy rozdzielane między pojedyńcze tomy); Junius, Op. et stud. G. Henschenii, D. Papebrochii, Fr. Baertii, C. Janningi et Joan. Bapt. Sollerii († 1746), 1695—1717, 7 vol.; Julius, Op. et stud. C. Janningi, J. B. Sollerii, J. Pinii († 1749), Guil. Cuperi († 1741) et Pet. Boschii ((† 1736), 1719—31, 7 vol.; Augustus, Op. et stud. Sollerii, Pinii, Cuperi, Boschii et J. Stiltingii, († 1762), 1733—43, 6 vol.; September, Op. et st. Pinii, Stiltingii, J. Limpeni, J. Veldii, Const. Suyskenii († 1771), J. Perieri († 1762), Urb. Stickeri et J. Clei, 1746—1762, 8 vol.; October, Op. et st. Stiltingii Suyskenii, Perieri, Cornelii Byei, Jacobi Buei, Josephi Ghesquieri, J. Hubeni et Jo. B. Fonsoni. tom I—III, 1765—70. Dotąd wszystko wychodziło w Antwerpji; tom IV i V tegoż miesiąca, ci sami wydali w Brukselli 1780—1786, t. VI Op. et stud. C. Byei, Fonsoni, A. Berthodi, J. Buei, Siardi Dyckii, Cypr. Goorii et Mat. Stalsii, Tongerloae 1794. Ten ostatni tom, już podczas rewolucji francuzkiej wydany, obejmuje z miesiąca Października dnie 12—15 włącznie; a że jest nadzwyczaj rzadkim, przeto niektórzy mniemali, że starych bollandystów AA. SS. kończą się na 11ym Października. Rewolucja franc. przerwała dzieło i rozproszyła, a nawet zatraciła wiele materjałów. Większa jednak część tychże złożoną została w bibljotece królewskiej w La Haye i w tak zwanej burgundzkiej w Brukselii. Napoleon I pragnął, żeby Acta kontynuowano, lecz dokumenty miano za stracone. R. 1837 dopiero rząd belgijski, wyznaczywszy rocznie 6,000 franków, przyczynił się do odżycia bollandystów. Wybrani w tym celu jezuici: Jan Chrz. Boone, Jan Vandermoere, Prosper Coppens i Józef van Hecke, znów przez korrespondencje i podróże zebrali materjały i wydali Octobris tom VII (w 2ch częściach, opracowany przez Vandermoere i Vanhecke) 1845 [1]; tom VIII Op. et st. J. Vanhecke, Beniam. Bossue, Vict. de Buck, Ant. Tinnebroek 1853.; tom IX Op. et st. Vanhecke, Bossue, de Buck et Edu. Carpentier, 1858; tom X przez tychże, 1861.; tom XI Octobr. (25 i 26 dzień) ed. a J. van Hecke, Bossue, Carpentier, Victore et Remigio de Buck, 1864. Wypisani tu bollandyści nie są jeszcze wszyscy; są to tylko nazwiska głównych redaktorów; oprócz nich wielu innych jezuitów przyczyniało się już to uczonemi rozprawami, już krytyką tekstów do udoskonalenia całości. Nowi bollandyści wydali także drugi raz tom V Octobris, z dodatkiem o 92 str.: Auctarium, seu notae ad AA. SS. t. V Oct.

  1. Ten i wszystkie następne tomy w Brukselli.