kiej też wypowiada się ona, gdy ta rzecz powstaje. Idea rzeczy więc w znaczeniu α) realnem jest nie co innego, jak Istota boska, o ile na zewnątrz odwzorowywalna. Bo jeżeli wewnętrzna możliwość rzeczy polega na odwzorowywalności boskiej istoty na zewnątrz, to ztąd wynika, że wszystkie rzeczy do istoty boskiej mają się obrazowo (ektypy), a ona zaś sama ma się do nich jako realny pierwowzór (prototyp). W sobie tedy rzecz biorąc, jedna tylko jest idea (realna), ponieważ istota boska jest prosta, niezłożona. Ale że istota boska w przeróżny sposób na zewnątrz jest odwzorowywalną, przeto pierwowzorowo ma się do wielu różnych rzeczy, i ztąd rodzi się względna wielość i rozmaitość idei, t. j. jedna w sobie idea, w odniesieniu swojém do wielu i różnych rzeczy, przedstawia się wielorako. — Istota boska może być pierwowzorem dla wszelkiego bytu ale nie dla niebytu. I dla tego niebyt nie ma idei w Bogu. Ztąd wynika, że o „idei złego“ mowy być nie może, dla tego właśnie, że złe nie jest bytem, lecz ujemnością. Gdyby złe miało ideę w Bogu, byłoby czémś pozytywném, czémś realném, jakiém właśnie nie jest. — Idee rzeczy, w pojęciu β) myślowém wzięte, jako myśli rzeczy, są w rozumie Bożym. Rozum Boży myśli rzeczy, ale myśli je na podstawie odwzorowywalności istoty boskiej na zewnątrz. Dla tego wymyśliwanie, idealne tworzenie, jest nieprzypuszczalne. Bo skoro Bóg swoją istotę zna w całej jej nieskończoności, zna ją tedy i w jej odwzorowywalności na zewnątrz, tak w ogóle jak w szczegółach, a zatém przez Istotę swoją zna wszystkie te rzeczy, przez które istota jego może być na zewnątrz odwzorowaną, i tym sposobem w rozumie swoim ma idee wszystkich rzeczy możliwych. Ztąd wynika, że idee te są niezmienne i konieczne, jak sama istota boska. Bo w rozumie Bożym nie może być innych idei, jak tylko te, jakie w nim są rzeczywiście, i ani w sobie, ani w swym idealnym stosunku nie mogą uledz żadnej przemianie; istota bowiem boska niezmienna jest w sobie i na zewnątrz odwzorowywaną jest niezmiennie. — Jeżeli tedy ideę boską będziemy tu brali podmiotowo, t. j. jako akt myślenia, idea będzie tylko jedna w rozumie boskim, ponieważ Bóg w jednym akcie, w jedném Słowie[1] myśli wszystko, co myśli. Biorąc zaś ideę boską przedmiotowo (terminative), t. j. mając na uwadze to, co w idei jest myślane, należy znowu przyznać mnogość i rozmaitość idei, ponieważ, i o ile, Bóg w jednym i tym samym akcie wiele rozmaitych myśli rzeczy. Wszelako nie można twierdzić, aby wszystkie idee Bożego rozumu objawiały się w świecie obecnym: zakres idei Bożych sięga dalej, boska bowiem Istota, ponieważ nieskończona, w nieskończenie rozmaity sposób jest na zewnątrz odwzorowywalną. Bóg tedy gdy chce tworzyć, z nieskończonej ilości światów, których idea jest w jego rozumie, wybiera jednę, aby jej dać istnienie, i dla tego faktycznie ona tylko się objawia. O Bogu, jako czynnej i ostatecznej przyczynie rzeczy, ob. Stworzenie, Świat, Opatrzność. — 9. Ponieważ duchowi stworzonemu niepodobna pojąć istoty Bożej, jaką ona jest sama w sobie, Bóg tedy jest niewypowiedzialny. Tak mianują go Ojcowie (Justin.
- ↑ Wiemy z nauki Objawienia Bożego, że Słowo to jest Osobą, Synem Bożym. W tém osobowém Słowie wypowiada się Bóg sam w całej swojej nieskończoności, ale idealnie wypowiada w niém wszystko stwarzalne, i dla tego też Słowo bierze się jeszcze w dalszém znaczeniu, jako idea świata.
