bód kościoła; gdy zaś nie mogli podołać, wyjednywali przynajmniej zwłokę, której używali na poradzenie się z kapitułą (synod 1577, 1589 i 1621). — Za Stefana Batorego postanowiono, aby na każdym sejmie wolnym wybierano na dwa lata 16 senatorów z obu narodów, którzyby po czterech zostawali przez pół roku przy boku króla do ciągłej rady, t. j. jeden z biskupów, jeden z wojewodów i dwóch z kasztelanów, tym porządkiem, jakim siedzą w senacie, pozwalając innym podług woli mieszkać przy królu. Biskupi z krajów ruskich i inni, szczupło uposażeni, mogli pobierać ze skarbu po 500 złotych (Konst. r. 1576 Vol. II f. 898). Niedopełniający tego przepisu mieli płacić tysiąc grzywien pol., a gdyby się upierali, kara ta do 6000 grzyw. podniesioną być miała, o co posłowie na początku sejmu upominać się byli winni (Konst. r. 1607 Vol. II f. 1597). Ta rezydencja rozumiała się tylko w granicach państwa (r. 1609 Vol. II f. 1661), nawet przy ciele zmarłego króla, i przy boku prymasa w czasie bezkrólewia. Rezydencja liczyła się od 1 Stycz.; prawne przeszkody powinny były być zaprzysiężone tacto pectore in facie Reipublicae. Kancelarja królewska rezydencje, równie jak senatorów consulta, obowiązaną była notować. Liczne o rezydencji przepisy zostały ponowione i zatwierdzone r. 1662 (Vol. leg. IV f. 830 tit. de redd. ratione), co też i na późniejszych sejmach miało miejsce, mianowicie roku 1669, gdzie dodano, aby materje do narad królewskich podawali kanclerze obu narodów, a król je z senatorami rezydującymi rozbierał; zdania zaś powinny być przez senatora dającego je podpisane, pod karą pozbawienia urzędu senatorskiego (Konst. 1669 i 1717 tit. Reassumptio etc). Do r. 1641 wyznaczano na dwa lata po 16-tu senatorów, takim porządkiem, jak siedzieli w senacie; odtąd co rok 28 wyznaczać zaczęto, t. j. 4 biskupów, 8 wojewodów, 8 większych i 8 mniejszych kasztelanów; z tych arcybiskup lub biskup przez pół roku, wojewodowie zaś i kasztelani tylko przez 3 miesiące obowiązani byli rezydować. Do owej rezydencji, Rzpta tak wielkie przywiązywała znaczenie, iż nietylko, że wielkiemi karami zmuszała senatorów, a rzadko uwalniała, bo o jednym tylko M. Łubieńskim, prymasie, czytamy, że dla podeszłego wieku na raz jeden uwolniony został (r. 1649 Vol. leg. IV f. 286); ale nadto, aby przez nią senatorowie nie ponosili szkody, wolni byli od sądów na 6 tygodni przed i po rezydencji (Konst. 1638 Vol. III f. 935), po którym to terminie, sprawy ich miały być sądzone w pierwszy czwartek z regestru szczegółowego (Konst. 1641 Vol. IV f. 3). Jeśliby przeciwko senatorowi, w czasie jego rezydencji, zapadł wyrok, sprawa in integrum miała być wrócona (Konst. 1654 i 1655 i inne); lecz w trybunałach wkrótce o tém zapomniano; ponowiła więc te przywileje Konst. 1687, wyroki uznając za nieważne i 1000 grzywien pol. naznaczając kary na tego, ktoby o wyrok na senatora rezydującego u króla postarał się. Nadto, podczas rezydencji wolni byli od lustracji dóbr i wojska kwarcianego (Konst. 1591). — Również zabezpieczono osoby senatorów wracających lub jadących na rezydencję i posiedzenia senatu: wszelki wyrządzony im gwałt karano, jako obrazę królewskiego majestatu (r. 1510 statut. Zygm. I i Konst. 1667). — Prócz senatorskiego urzędu, biskupi bywali kanclerzami i podkanclerzami; a chociaż ustawy państwa zastrzegły ogólnie, aby raz osoby duchowne, drugi raz świeckie te obowiązki pełniły, przecież prawie zawsze biskupom, nie zaś niższym duchownym, pieczęcie koronne oddawnno (Lengnich l. c. p. 283). — b) Bi-
