ad hunc hierarchicum ordinem pertinere. Nawet kościół anglikański władzę biskupów uważa, jako pochodzącą od apostołów, i tej nauki bronili w swych uczonych pismach anglikanie: Hammond, Pearson, Beveridge, Dodwell, Bingham, Usher i inni. Prezbiterjanie i protestanci niemieccy przeciwnie, widzą w biskupstwie późniejszą formę karności, ale i między nimi są niektórzy, zbliżający się więcej do katolickiej nauki, jak Rothe w piśmie o początkach Kościoła chrześcjańskiego i jego organizacji (Die Anfänge d. christl. Kirche, Wittenberg 1827 tom 1), gdzie utrzymuje, jakoby w r. 70, za wspólną zgodą, Apostołowie, wówczas jeszcze wszyscy żyjący, ustanowili episkopat. Kościół katolicki, w obietnicy przez Chrystusa Apostołom uczynionej (Matt. 28, 20), widzi obietnicę rozciągającą się i do następców, i w tém znaczeniu bierze słowa Tertuljana: „Apostołowie Pańscy są nam rękojmią tego, że co ustanowili, nie czerpali tego we własnej dowolności, ale że wiernie ludom podali porządek, jaki sam Chrystus postanowił“ (De Praescr. c. 6). Było rzeczą konieczną, dla uniknienia i roztrzygnięcia sporów, aby za życia swego Apostołowie przybrali sobie ludzi wypróbowanych, i z nimi, jako mającymi po śmierci Apostołów ich miejsce zająć, wykonywali urząd pasterski. To też już Klemens rzymski mówi: Et apostoli nostri per Dominum nostrum Jesum Christum cognoverunt contentionem de nomine episcoporum oborituram, atque ob hanc causam, perfecta praescientia praediti constituerunt praedictos, ac deinceps ordinationem dederunt, ut in defunctorum locum alii viri probati succedere et eorum munia exequi possent (Epist. 1 ad Corinth. c. 44). Chociaż biskupi są następcami Apostołów, chociaż, jak mówi ś. Cyprjan: Apostolis vicaria ordinatione succedunt (Ep. 69, ad Florentium), i są ich reprezentantami, nie mają jednak wszystkich ich praw i darów. Władzę powszechną na cały Kościół, jaką miał każdy z Apostołów, biskupi tylko razem wzięci posiadają, pojedyńczo zaś są ograniczeni w wykonywaniu swej władzy i przestrzenią i co jej zakresu; są nareszcie poddani pod zwierzchnictwo następcy św. Piotra. Ale tylko biskupi sami są następcami Apostołów i Kościół zawsze potępiał, jako herezję, ową równość, jaką Aecjusz chciał zaprowadzić między biskupami i kapłanami (Epiphanius, Haeres, l. 3, haer. 75). A sobór trydencki (ses. 23 can. 7 de Sacr. ord. (także potępił tę opinję, mówiąc: Si quis dixerit episcopos non esse presbyteris superiores... anathema sit. Zwolennicy tego błędu powoływali się jakoby na świadectwo Pisma św. i Ojców, a szczególniej na św. Ireneusza (Adv. Haer. 3, c. 2 n. 2 c. 3, n. 1 et 2), przywodząc, że w pierwszych wiekach wyrazy episcopus i presbyter bez rozróżnienia używane były; a ztąd wnosili, że i obowiązki także biskupów i kapłanów nie różniły się, że różnicę później wprowadzono. Lecz wcale niepraktyczną i płytką jest rzeczą opierać roztrzygnienie tak ważnej kwestji, na sposobie mówienia czasów tak prostych jak apostolskie. Łatwo bardzo wykazać, jak wielka wówczas nieraz różnica zachodziła między nazwą a rzeczą. Wszakże Chrystus nazywany jest Apostołem i biskupem (Hebr. 3, 1. 5, 5); nazwę apostoła nie samym tylko Apostołom dawano, ale i innym, nawet kobietom (Rom. 16, 7. Phil. 2, 25); kapłani i biskupi nazywani są djakonami (Chrysost. in c. 1 Epist. ad Philipp.); sami Apostołowie nazywali siebie djakonami, kapłanami, (I Cor. 3, 5. II Cor. 3, 6. II Joan. 1, 1. III Joan. 1, 1. I Petr. 5, 1), a jednak z tego pomieszania nazw nie wypływa, iżby różnicy w obowiązkach i urzędach nie było. Ojcowie św. od początku tak wysoko godność biskupią wyno-
