Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 316.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
301
Biblja.

kstu, uczynił też recenzję Wulgaty Nowego Test., na podstawie kodeksów: fuldeńskiego, amiatyńskiego (oba z w. VI) i innych, i przekonał się, że ile razy Hieronimowy przekład (czyli poprawa) Nowego Test. różni się od dawniejszych łacińskich, tyle razy zgadza się z greckiemi starszemi kodeksami. Ztąd widać, że po św. Hieronimie nic nowego do tekstu greckiego nie przybyło, a zatém przekład św. Hieronima może służyć za normę tekstu gr. do IV w., i uważać się za najdawniejszą jego formę. Takie daje świadectwo naszej Wulgacie protestancki krytyk, wiedziony miłością prawdy, a świadectwo to potwierdził swemi odkryciami również protestant Tischendorf, o którym zaraz powiemy. Lachman, w stereotypowych swych wydaniach (N. T. gr. ex recens. C. L. ed. stereot., Berolini 1831, 2-a 1836, 3-a 1847), dał tylko tekst grecki i warjanty u spodu każdej stronicy, bez wskazania źródeł. W wydaniu zaś niestereotypowem, którego pierwsza część (Ewangelje) wyszła 1842, druga (reszta N. T.) 1850 r., oprócz tekstu greckiego, dał recenzję N. T. Wulgaty. Tekst grecki zajmuje w tém wydaniu pierwsze miejsce stronicy, u spodu jest Wulgata, a między pierwszym i drugą, w środku, jest dodany materjał krytyczny przez Fil. Buttmanna, ze wskazaniem źródeł. Gwałtowna krytyka D. Schulz’a (De aliquot locor. N. T. lectione., Berol. 1833) i C. F. A. Fritzsche’go, (De conformatione N. T. critica, quam C. Lachmann edidit, Comment. Gissae 1841) wartości edycjom Lachmana nie ujęła; wykazała tylko, że jego zasady nie zupełnie jeszcze były zastosowane w recenzji Nowego Test. u) Miejsce Lachmanna zajął w ostatnich czasach Konstanty Tischendorf, prof. teol. w Lipsku (żyjący). Nie przeceniając jego prac[1], przyznać mu należy nie małą zasługę, przez odkrycie lub wydanie wielu źródeł do krytyki tekstu biblijnego w ogóle (ob. Kodeksy bibljne[2]). Co do Nowegu Testamentu, wydania jego dzielą się na podręczne (N. T. gr., Lipsiae 1841., Parisiis 1842, ed. catholica tamże tegoż r., Lipsiae 1849, ed stereotyp. ibid. 1850. N. T. triglottum gr. lat. germ. 1854, editio academica ex triglottis 1855, correcta 1857. N. T. gr. et lat. 1858, ed. 7-a critica minor. 1859) i do krytycznego użytku służące (N. T. graece, ed. 7-a critica major. Lips. 1859[3], ibid. 1865, 2 v. 8-o). Zamiast textus recepti, z Lachmannem przyjmuje za podstawę tekst, jaki jedynie świadkami udowodnić można. Świadkami tutaj są greckie kodeksy, przy czém należy mieć wzgląd na przekłady i pisma ojców. Jeżeli się świadkowie takowi nie zgadzają między sobą, pierwszeństwo należy dawnym kodeksom, pisanym między IV a IX w. Tym ostatnim taką powagę przyznaje, zwłaszcza jeżeli są poparte świadectwem ojców, że choćby wszystkie późniejsze inaczej mówiły, obrać należy lekcję kodeksów dawniejszych. I z Tischendorfa recenzji wypa-

  1. ↑ Ob. panegiryk przez J. E. Volbedinga (C. Tischendof. in seiner 25-jähr. schriftsteller. Wirksamkeit., Leipzig 1863) i co sam pisze w przedmowie do N. T. gr., ed. 7-a Lips. 1859 t. I s. 13—25 122—129.
  2. ↑ Zbiór tych źródeł stanowi Bibljotekę pomników do krytyki świętej, o której powiemy p. a. Kodeksy bibl.
  3. ↑ Do wydań obudwóch z r. 1859 (7-a critica major i minor) dodał osobno w r. 1860 warjanty z Kodeksu synaickiego.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Nowodworski-Encyklopedia_koscielna_T.2_316.jpeg&oldid=2777629”