co pochodzi z hebr. Beth-hesdah (dom łaski, miejsce zdrowia). Że własności lecznicze tej sadzawki nie pochodziły z przyczyn jakichś naturalnych, lecz ze szczególniejszej woli Bożej, pokazuje Joan. 5, 4; bo 1-o woda się poruszała w pewnych chwilach; 2-o po poruszeniu wody mógł tylko otrzymać zdrowie ten, kto wszedł pierwszy. Bethsaida leżała przy bramie jerozolimskiej, zwanej owczą, (προβατικη πύλη, od πρόβατον — owca, trzoda). Dawniejsi podróżopisarze mniemali, że sadzawka ta była na wschodniej stronie Jerozolimy, blizko dzisiejszej bramy św. Szczepana, gdzie dziś dół suchy (zwany Birket-Israin), przed niedawnym czasem do półowy zasypany gruzami dawnego kościoła św. Anny; nowsi zaś mieszczą Bethesdę nieco dalej na północ od Birket-Israin, gdzie dawniej stał wspomniany kościół św. Anny. X. W. K.
Betsames, hebr. Beth-szemesz (dom słońca), 70 Βαιθσαμύς: 1 miasto pokolenia Judy (IV Reg. 14, 11), dawniej chananejskie; na granicy filistyńskiej (I Reg. 6, 9...), w północno-wschodniej stronie Judy (Jos. 15, 10). A że między granicznemi punktami pokolenia Dan (które było na północ Judy), jest także Ir-szemesz (miasto słońca; Vulg. Hirsemes, Jos. 19, 41), przeto niektórzy uważają obie te nazwy, jako odnoszące się do jednej miejscowości. Jozue oddał Bethsames Lewitom (Jos. 21, 9. 16). Za czasów chrześciańskich nosiło nazwę Bitsama (Notitia Dignitatum Imperii Orient. sect. 21); dziś wioska Ain-szems (źródło słońca), o 4½ mili od Eleutheropolis, ma być szczątkiem dawnego Bethsames. Robinson, Palästina, III 224. — 2 miasto pokolenia Issachar (Jos. 19, 22. 23), na granicy północnej, jak widać z tego, że postawione jest (Jos. l. c.) obok Thabor. — 3 miasto w pokol. Neftali (Jos. 19, 38), lecz pozostało jeszcze po Jozuem w rękach Chananejczyków, jako miasto hołdownicze (Jud. 1, 33). — 4 Jeremjasz (43, 13) tę samą nazwę daje egipskiemu miastu Heliopolis (z grec. miasto słońca), które się w hebr. nazywa On. X. W. K.
Betsan. Vulg. Bethsan, hebr. Beth-szean — dom spoczynku (Jos. 17, 11, 16), lub przez skrócenie Beth-szan (I Reg. 31, 10. 12. II R. 21 12), u 70 Βαιθσάν; miasto blisko gór Gelboë (I R. 31, 10), o 6 mil rzymskich na północ od nich (Onomasticon, art. Gelbue), t. j. prawie o 2 mile nasze; od Jerozolimy o 600 stadjów (II Mach. 12, 29); od południowego brzegu jeziora Genezaret o 3 mile; a od Jordanu na wschód o milę przeszło odległe, na drodze z Jerozolimy do Damaszku leżące. Istniało za czasów chananejskich. Przy podziale Palestyny, wypadło w obrębie Issachara, lecz oddane było pokoleniu Manassesa (Jos. 17, 11) przed-jordańskiemu. Chananejczycy przecież zostali tutaj (Jud 1, 27) i byli jeszcze podczas śmierci Saula (I R. 31, 10), a może i za Salomona (cf. III R. 4, 12). Później u Greków otrzymało nazwę Scythopolis (miasto Scytów), prawdopodobnie od Scytów [1], którzy, jak wiadomo
- ↑ Inni wywodzą od Socoth (Gen. 33, 17 i Psal. [w hebr.] 60, 8), heb. Sukoth (namioty), leżącego na przeciwległéj stronie Jordanu, jakoby Scythopolis było skróceniem z Socothopolis. Dziś są jeszcze na wschodnim brzegu Jordanu szczątki dawnego miasta, na miejscu przez Arabów zwanem Sukkot
grecki ma: Ἔστι δε ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῆ προβατῖκῆ (domyśl. πύλη, II Esdr. 3, 1) κολυμβὴθρα, ....Βηθεσδά i t. d.; t. j. Jest zaś w Jerozolimie przy owczej (domyśl bramie) sadzawka.... Bethesda.
