którym r. 1633 postawiono kościół murowany pod tytułem św. Krzyża. W Widawie zaprowadził bernardynów Wojciech Wężyk Widawski, dziedzic miejsca, i r. 1638 wystawił im klasztor i kościół św. Krzyża z drzewa. Te gdy Szwedzi spalili, znowu odbudowano ze składek, ale także drewniane; dopiero gdy r. 1707 przypadkiem spłonęły, wystawiono murowane, także z ofiar dobrodziejów zakonu. W Ostrołęce r. 1665 Tomasz Gocławski wystawił z drzewa kościół św. Antoniego i klasztor, a wkrótce odbudował je z muru. W Spingbornie, w Warmji, r. 1639 biskup tamtejszy Mikołaj Szyszkowski, na pamiątkę pokoju zawartego ze Szwedami, wystawił kościół okrągły i nazwał go świątynią pokoju. Lud miał tu wielkie nabożeństwo do N. M. P. Następcy Szyszkowskiego plac do kościoła tego należący oddali bernardynom prowincji wielkopolskiej, a Wacław Leszczyński stale ich przy świątyni pokoju obsadził. Stefan Wydżga, objąwszy katedrę warmińską, wymurował im klasztor 1672 r. Staraniem zaś Cherubina Watson, definitora, stanęła kaplica przed kościołem roku 1710, i rozszerzona świątynia funduszem składkowym, mianowicie z ofiary kanonika Wawrzyńca Nicza; wreszcie r. 1717 kosztem Teodora Potockiego, biskupa warmińskiego, stanął nowy dogodny klasztor murowany. W Kadynie (Cadinum), wiosce nad zatoką morską Nogatem, podobało się dziedzicowi Teodorowi hrabi de Schliben, wojewodzie inflanckiemu, w uroczém miejscu na wzgórzu wystawić klasztor bernardynom wielkopolskim. Zbudowano go z kaplicą św. Antoniego r. 1683. Pierwotny był drewniany, potém kanonicy warmińscy postawili murowany. Loret z muru zbudował Adrjan de Linda, kanonik warmiński. W Ratowie, wsi w djecezji płockiej, była oddawna kaplica dla wygody dziedziców. Tę Tomasz Narzymski, chorąży chełmiński, przebudował na kościół drewniany, pod tytułem św. Antoniego. Gdy na miejsce to zbiegał się lud pobożny, r. 1685 sprowadził i bernardynów. Klasztor postawiono z drzewa kosztem fundatora w r. 1692, a po spaleniu, wkrótce takiż odbudowano. W Czerniakowie pod Warszawą r. 1691 na kościół i klasztor położył kamień węgielny książę Stanisław Herakljusz Lubomirski, marszałek koronny, celem umieszczenia tu relikwij św. Bonifacego męczennika, darowanych sobie w Rzymie przez Papieża Innocentego XI. W trzy lata osadził bernardynów przy pięknym kościele, pod tytułem św. Antoniego. Cuda doznane przy relikwiach, opisuje książka: „Nabożeństwo na cześć i honor Św. Bonifacego“ Warszawa 1846, i „Pamiątka z Czerniakowa p. Jana Warmińskiego“ Warszawa 1861. We wsi Strzegocinie, djecezji płockiej, podkomorzy król. Franc. Bieliński r. 1691 zbudował drewniany kościół i dom dla wygody pobożnych osób, oddających tu cześć N. M. P. w cudownym jej obrazie. We dwa lata sprowadził bernardynów, których tu kilku mieszkało. Podobne rezydencje mieli także: w Grodzisku blisko Warszawy gdzie im król Zygmunt III r. 1601 dał kościół św. Michała, oraz w Wieluniu przy klasztorze zakonnic. Wszystkie powyżej wyszczególnione klasztory mieści mapa prowincji N. M. P. Anielskiej, w r. 1746 ułożona przez lektora Feliksa Nagrajkowskiego i na miedzi w Rzymie odrobiona a potém dopełniona przez lekt. Franc. Szumowskiego i odbita na miedzi r. 1796, staraniem prowincjała Bonawentury Gołembiowskiego. Wykazuje ona 35 klasztorów i trzy prezydencje, a prowincjałów 67 od początku prowincji (1628 r.) do 1821 r., w którym w Warszawie wydaną została. Dodać należy, iż po tej dacie do r. 1864 przybyło jeszcze 16 prowin-
