Bernard Paxillus, de Brzeżek, czyli Kołek, ur. w Przemyślu. Był kanonikiem regularnym (bożogrobców), potem dominikanem. Odznaczał się nauką i bogobojnością. Um. 1630 r. w Krakowie. Wydał: 1) Monomachia pro defensione fidei S. Trinitatis, 3 t. Kr. 1616; 2) O pierwszeństwie głowy Kościoła; 3) De militia Christiana; 4) De alienatione arianorum a christianismo. (Encykl. Org. większa).
Bernard toledański, arcybiskup i prymas kościoła hiszpańskiego, żył w końcu XI i na początku XII w. B. wywierał wielki wpływ na sprawy kościelne w Hiszpanji i jego pracy zawdzięczać należy ściślejsze połączenie z Rzymem Kościoła hiszpańskiego. Pochodził on z m. Agen, we Francji: jako potomek rodziny rycerskiej, z początku zajmował się rzemiosłem wojenném; później wszakże zamienił zbroję na habit zakonny. Wstąpiwszy do benedyktynów, tak się odznaczył pobożnością i mądrością, że legat papiezki Hugo, któremu poruczone było zaprowadzenie reform Grzegorza VII w Hiszpanji, mianował go opatem klasztoru Sahagun, w Kastylji (1080). Klasztor ten, zamieszkały przez benedyktynów francuzkich, używał licznych przywilejów, nadanych mu przez pap. Grzegorza VII i króla Alfonsa; ztąd wyszedł zastęp mężów, który przełamał opór duchowieństwa hiszpańskiego, przeciwko kościelnym reformom Grzegorza. Obszerniejsze pole działalności otworzyło się przed Bernardem, kiedy Alfons VI, zdobywszy Toledo (1086), oddał mu tamtejsze arcybiskupstwo; odtąd prace B. skierowane były ku odzyskaniu zagrabionych przez Saracenów posiadłości duchownych i kościołów, oraz ku umocnieniu związku między Hiszpanją a Rzymem. W 1087 udał się do Rzymu, gdzie go wyniesiono do godności kardynała i prymasa Hiszpanji. Ztamtąd B. przywiózł z sobą pewną liczbę francuzkich benedyktynów i obsadził nimi główniejsze biskupstwa, dla skuteczniejszego dokonania rozpoczętego dzieła. Wkrótce wszakże wybuchły zatargi między nowym prymasem a władzą świecką. Bernard chciał zupełnie z pod wpływu królewskiego uwolnić hierarchję, odbierając królowi prawo inwestytury biskupów i udziału w synodach. Król opierał się temu, z tytułu, że synody i sejmy nie były oddzielnemi zgromadzeniami, lecz na każdém koncyljum jednocześnie z duchownemi załatwiano sprawy świeckie. Bernard przyczynił się wiele do wprowadzenia do Hiszpanji liturgji rzymskiej, zamiast gotyckiej, czyli mozarabskiej, i przeprowadził przyjęcie pisma łacińskiego, zamiast tak nazwanego toledańskiego (westgockiego), na synodzie w Leon 1091 r. Zasiadał on także, w zastępstwie legata, na kilku synodach, które w rozmaitych częściach Hiszpanji się odbywały; na synodzie w Clermont (1095), gdzie Urban II zachęcał do wyprawy krzyżowej, znajdował się Bernard. Swego zamiaru udania się do Ziemi św. nie mógł on wszakże uskutecznić, z powodu nowych niebezpieczeństw, zagrażających Hiszpanji od Saracenów. Pomimo papiezkiego zakazu, chciał wszakże arcybiskup toledański iść do Palestyny na czele kastylijskich krzyżowców 1106, lecz Papież Paschalis II pod groźbą klątwy powstrzymał go od tego. Do 1125 r. przewodniczył on żarliwie kościołowi hiszpańskiemu. Z pism Bernarda niektóre tylko były drukowane: 4 Sermones na antyfonę Salve regina misericordiae, u Mabillona in Bernard Clarav. Opp. V par. 1719. Cf. Roderic. Tolet. (Ximenes) De reb. Hisp. Masdeu, Hist. crit. de Espanna, XIII. Aschbach, Gesch. der Almoraviden, pag. 133. (Aschbach). J. N.
