Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 208.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
195
Berent. — Bergier.

Bibljotece wymienia tylko nuty muzyczne, p. t. Litanje do Imienia Jezus 1638 i Lit. lauretańskie do N. M. P. 1639. Symfonje Berenta i hymny, grane i śpiewane przed Papieżem i kardynałami, zyskiwały oklaski. Pieniądze za muzykalne dzieła rozdawał pomiędzy ubogich uczniów, lub przeznaczał na podźwignienie domu studentów w Brunsbergu, przez Szwedów zniszczonego. — 2. Mikołaj, także jezuita, um. we Lwowie 15 Maja 1710 roku, zostawił: Obraz świętobliwego życia Marjanny z Kazanowskich Jabłonowskiej, wojewodziny ruskiej (która um. 1687 r.).

Bergier Mikołaj Sylwester, dr. teologji, proboszcz z Flangebouche, w djec. Besançon, następnie professor teologji, przełożony kollegjum w Besançon, nareszcie kanonik paryzki i spowiednik córek Ludwika XV, był jednym z najdzielniejszych obrońców wiary chrześcjańskiej, przeciwko błędom XVIII w. Ur. 31 Grudnia 1718 r. w Darney, pobierał nauki teologiczne w Besançon, pod okiem uczonego Bulleta. Po wyświęceniu, przez pierwsze lat 16 był plebanem wiejskim, lecz z zapałem oddawał się w swojém zaciszu naukom i ubiegał prawie zawsze zwycięzko o nagrodę, wyznaczaną corocznie przez akademję w Besançon. Zwróciło to ogólną na niego uwagę, skutkiem czego najprzód przyjęty do grona członków rzeczonej akademji, a później mianowany professorem teologji w kollegjum besançońskiém, objął jego główny zarząd w 1763 r. Na nowém stanowisku wydał zrazu swój Przekład Herodota, dobrze przez znawców przyjęty, a następnie dwa naukowej treści dzieła: Éléments positifs des langues découverts par la comparaison des racines de l'hébreu, du grec, du latin et du français, i Origine des dieux du paganisme, et le sens des fables découvert par une explication suivie des poésies d'Hésiode, 1767 2 t. W tym czasie Rousseau wydał swojego Emila. Bergier, odczytawszy to dzieło i widząc zgubne jego w społeczeństwie owoce, wystąpił przeciwko filozofowi genewskiemu, dziełem: Deizm zbity sam przez się (Le déisme réfuté par lui-même). Dzieło to wydane po raz pierwszy w 1765 r., przedrukowane po dwakroć w 1766 i 1768 r. Bergier nie poprzestał w swej gruntownej pracy na samém wykazaniu sprzeczności Rousseau'a, lecz, sięgając głębiej, wykazuje całą przepaść deizmu, będącego tylko pozorem religji, a w gruncie rzeczy jej zupełną negacją i jedną tylko z form bezbożności; dowodzi niezbędności Objawienia, powstaje na fałszywy plan wychowania, nakreślony w Emilu, i jasno pokazuje, iż tolerancja wszystkich doktryn filozoficznych jest zasadą najfatalniejszą, prowadzącą do zaprzeczenia wszelkiej pozytywnej religji. R. 1767 wydał Pewność dowodów chrystjanizmu (Certitude des preuves du christianisme), wymierzone przeciwko pismu Burigny'ego: Examen critique des apologistes de la religion chrétienne, podkopującemu zasady wiary. Encyklopedyści zaniepokoili się takim przeciwnikiem, i sam Voltaire wystąpił przeciwko Bergierowi, w pamflecie p. t. Rady rozsądne dla pewnego teologa (Conseils raisonnables a un théologien), gdzie, jak zazwyczaj, walczy szyderstwem tylko. Wnet ukazał się i drugi przeciwnik, w osobie awanturniczego barona niemieckiego. Anacharsisa Cloots'a, który pod pseudonimem Ali-Gier-Ber, celem osłabienia dowodzeń Bergiera, wydał niby apologję machometanizmu (Certitude des preuves du mahometisme). Szyderstwa pseudo filozofów podniosły jeszcze w opinji imię Bergiera i pobudziły go do prac nowych. R. 1769 wydał l'Apologie de la religion chrétienne, 2 t., przeciwko dziełu Boulangera: Christianisme dévoilé; odpowiedział następnie na Rady wolterowskie: Zbiciem głównych artykułów Dykcjonarza filozoficznego (Réfutations des principaux articles du Dictionnaire philosophi-