alienacji, i przeciwko nim kary prawa ogólnego zastosować polecają (Reformationes gener. f. 101, syn. chełmiń. 1641, kijowski 1762 i inne). Szkody wszelkie mają być wynagrodzone z pozostałości, lub ex anno gratiae (lwowski 1765 i inne), ob. artykuł Alienacja. Również budynki kościelne powinni zachować w całości, a nawet stan ich poprawić. Przeciwko inaczej czyniącym ma być zarządzony sekwestr. Po śmierci prałatów i kanoników — prokuratorowie kapituł, po plebanach, — sąsiedni proboszczowie, po altarzyście zaś lub wikarjuszu — sami rządcy kościołów nie dozwolą rabunku i krzywdy domów kościelnych i wsiów (Reformationes gener.), ob. artykuł Zabudowania kościelne. W tym celu spisy inwentarzy nakazane (ob. Inwentarz), oraz straż nad oryginałami erekcji i ingrossowanie ich w akta kapituł (ob. Archiwa krajowe). Któryby duchowny znosił się z osobą świecką, na niekorzyść kościoła swego lub biskupa, ma być z beneficjów wyzuty, a jeśli nie posiada żadnego, na zawsze traci prawo do otrzymania go (synod prow. r. 1233). Podobną karę pozbawienia i niezdatności do beneficjów wymierza Sykstus V, w bulli Pastoralis nostra solicitudo roku 1589, na wpływających do wyboru króla heretyka i na powstających w sejmach przeciwko jurysdykcji duchownej, dziesięcinom i t. p. Podlegają jej i krewni ich (Olszowski, De archiep. gnes. p. 122). Ob. art. Proboszcz, Przyzwoitość kapłańska. X. Z. Ch.
Beneficjów wielość. Każdy urząd kościelny tyle zazwyczaj ma do siebie przywiązanych obowiązków, że, jeżeli te mają być wiernie spełnione, nie pozwalają na żadne inne zajęcie. Dla tego od najdawniejszych czasów łączenie różnych obowiązków i wielu beneficjów, do których te obowiązki przywiązane, było ściśle zakazywane (C. 2 c. XXI q. 1. Conc. Chald. a. 451; c. 1 dist 89. Grz. I cir. a. 596: c. 3 § 1 l. c. 10 q. 3. Con. Tol. XVI a. 693; c. 1 c. XXI q. 1. C. Nic. II a. 787; c. 3 i 13 X de praeb. 3, 5. Conc. Trid. ses. 24 c. 17 de ref.). I kto dwa miał beneficja, powinien był zrzec się z nich jednego (c. 4 X de aetat. 1, 14, c. 7 14, 15. X de praeb. 3, 5). Ponieważ jednak rzadko kto dobrowolnie takie robił zrzeczenie, przeto Innocenty III postanowił, (c. 28 X de praeb. 3, 5. Clem. 3, 6. eod. 3, 2 c. 4. Extr. comm. eod. 3, 2), ażeby, po przyjęciu drugiego beneficjum, pierwsze natychmiast ipso jure uważane było za wakujące. Zajmowanie wielu beneficjów jest, zdaniem teologów, przeciwne nietylko kanonicznemu, ale naturalnemu prawu, jeżeli jedno beneficjum wystarcza na utrzymanie. Nie jest jednak wielość beneficjów tak dalece prawu naturalnemu przeciwną, aby jej wymawiać nie miały pewne okoliczności, a mianowicie: 1) potrzeba kościoła, jeżeli mianowicie brak innych zdolnych do służby kościelnej; 2) pożytek kościoła, jeżeli kto nieobecny nawet więcej zrobi swoją powagą, nauką i roztropnością, niż inny swoją obecnością; 3) oczywista wyższość zasług. Należy jednak w takich razach pozyskać dyspensę właściwego zwierzchnika. Bez dyspensy można mieć razem więcej niż jedno beneficjum wówczas tylko: 1, jeżeli oba beneficja są tak ubogie, iż żadne oddzielnie nie wystarczyłoby do utrzymania beneficjata; ale w takim razie oba powinny być beneficja proste i nie wymagające rezydencji; 2, gdy probostwo przyłączone jest do kanonikatu, lecz w takim razie w parafii należy mieć wikarjusza; 3, gdy beneficja są prawnie połączone; 4, gdy nie ma innego godnego i zdolnego; 5, gdy drugie beneficjum posiada się tylko przez komendę i na kilka miesięcy, dopóki przez kogo innego obsa-
