fundowane 1065 r. przez Bolesława Śmiałego, po zwycięztwach nad Węgrami, Niemcami i Czechami odniesionych; benedyktyni byli tu z Tyńca sprowadzeni. 5) Opactwo w Lubiniu, w województwie Poznańskiém, fundowane 1113 r. przez Michała, pana na Krzywinie, z rodu Habdanków. Bielski (lib. 2 f. 140) mylnie fundację tego opactwa przypisał Mieczysławowi, 1175 r. Miało ono prepozytury. a) w Jeżowie z XII w., b) w Gostyniu (w Poznańskiém), c) w Chojnatach i d) w Kissowie. 6) Opactwo płockie, fundowane ok. r. 1270 przez Jana, księcia mazowieckiego (choć wprzód sprowadził tu benedyktynów bp Werner, 1166—1170) [1], miało prepozytury: a) rawską, b) przybyszowską, c) zamską i d) lentowską. Na żądanie księcia Michała Poniatowskiego, bpa płockiego, w skutek rozkazu papiezkiego, benedyktyni płoccy zmuszeni byli klasztor swój i kościół odstąpić (20 Czerwca 1781) na użytek seminarjum djecezjalnego, sami zaś po różnych klasztorach się tułali, dopóki 1802 r. nie otrzymali na własność klasztoru po jezuitach w Pułtusku. Na Litwie, oprócz klasztoru trockiego, mieli benedyktyni klasztory: 7) w Horodyszczu niedaleko Pińska, fundowany przez Karola Kopeć, wojewodę trockiego, 1659 r. Benedyktyni byli tu sprowadzeni z Monte-Cassino, i ztąd niekiedy klasztor ten nazywano Castrum Cassinum; 8) pod Nieświeżem, fundowany przez Księcia Michała Kazimierza Radziwiłła 1673 r., i 9) w Mińsku, fundowany przez chorążynę mińską Stetkiewiczowę r. 1700. Niezależność pojedyńczych klasztorów, bogactwa, a za niemi idące kommendy opackie (ob. Opactwo), jak gdzieindziej tak i u nas przyczyniły się do upadku życia duchowego w klasztorach benedyktyńskich. Wcześnie też wyzwolili się benedyktyni od ciężaru nauczania młodzieży. Łukaszewicz, w swojej Historji szkół (I 6), przypuszcza, że już w końcu XIII w. nie było u nas szkół benedyktyńskich. Przeciwko zupełnemu upadkowi zakonu chcieli gorliwsi bronić się, za pomocą połączenia wszystkich opactw w jednę kongregację (Szczygielski, Aquila p. 221). Niegdyś, jedni uważali się za należących do kongregacji klunjackiej (jak tynieccy), inni, do kassyńskiej (jak sieciechowscy), ale związek ten zamienił się niebawem na czysto nominalny, a wreszcie i nominalnym nawet być przestał. Pomimo usiłowań gorliwych zakonników, kongregacja benedyktyńsko-polska przyszła dopiero do skutku 1709 r. Odtąd studja filozoficzne i teologiczne były w klasztorach, które kapituła kongregacji wskazała, nie zaś jak poprzednio w każdym klasztorze opackim oddzielnie. Życie jednak żywsze już się nie rozbudziło, dla podniesienia nauki w zakonie brano nawet nauczycieli z innych zakonów; ale wkrótce wybiła ostatnia dla starych opactw benedyktyńskich godzina. Supresja dotknęła najprzód opactwo tynieckie (1815), które się dostało pod panowanie Austrji, a następnie i dwa opactwa w królestwie, świętokrzyskie i sieciechowskie (17 Kwietnia 1819 r.). Zostali jedynie benedyktyni w Pułtusku, którzy do r. 1830 mieli szkołę. Klasztor ten suprymowany został 1864 r. — Benedyktynki w Polsce pierwszy swój klasztor miały 1) w Staniątkach, o 3 mile od Krakowa; fundował go roku
- ↑ Jest podanie, iż dawniej, jeszcze Poraj, brat św. Wojciecha osadził benedyktynów na Winiarach pod Płockiem ok. 1015 r. (Nic. Zalaszowski, Jus Regni Polon. 1887).
