Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 152.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
143
Benedykt.

uprzejmym do króla neapolitańskiego, w 1754 szczęśliwie zakończył kłótnię między królem a kawalerami maltańskimi, wynikłą z powodu prawa wizytowania kościolów na Malcie. Usiłował także zagodzić spór między Austrją a Wenecją o patrjarchat akwilejski, znosząc patrjarchat i tworząc dwa arcybiskupstwa: Gorycji dla Austrji, a Udine dla Wenecji; dumna atoli rzeczpospolita nie była zadowolona i, na przekór Papieżowi, zaprowadziła u siebie placetum regium (ob.) 1754 r., i z małemi wyjątkami zabroniła do Rzymu o dyspensy, odpusty i przywileje się udawać. Gdy zaś Wenecjanie od swego odstąpić nie chcieli, Papież zerwał traktaty handlowe z Wenecją, i na towary, z prowincji weneckich do państwa Kościelnego przychodzące, większe cło nałożył. Pierwszy on z Papieży w aktach urzędowych przyznał panującemu w Prusach tytuł króla. Między arcybiskupem paryzkim Krzysztofem Beaumont a parlamentem francuzkim powstała sprzeczka i skończyła się wygnaniem arcybiskupa, za to, że ten pozwolił administrować sakramenta ostatnie tym tylko umierającym, którzy na piśmie oświadczali, że bullę Unigenitus przyjmują. Benedykt spór drażliwy zakończył, wydając encyklikę do wszystkich biskupów francuzkich, d. 10 Października 1756 r., Ex omnibus christianis orbis regionibus, w której nakazuje sakramentów odmawiać tylko znanym i publicznym przeciwnikom bulli Unigenitus, podejrzanych zaś jedynie upominać, nie wymagając od nich nic na piśmie. Posyłał także delegatów do odszczepieńców w Utrechcie, wytrwale bullę tę odrzucających, ale ci żadnych układów prowadzić nie chcieli. Mając na względzie dobro poddanych, wydał u siebie surowe prawa przeciw lichwie, zmniejszył podatki, zniósł różne monopole, popierał wolność handlu. Dla postępu nauki utworzył stowarzyszenia, mające za przedmiot swej uprawy archeologię rzymską i chrześcjańską, dzieje Kościoła i soborów, liturgikę; zbogacał bibljotekę watykańską i wydrukować kazał spis jej rękopismów. R. 1748 kazał wymierzyć jeden stopień południka i dawny obelisk zodjakalny, z gruzu dobywszy, postawić. Akademję rodzinnego miasta zbogacił obrazami, modelami gipsowemi i książkami. Co wieczór uczonymi się otaczał, a w każdy poniedziałek prezydował na posiedzeniu akademickiém, gdzie różne pytania z dziejów Kościoła, prawa i liturgji roztrząsano. Z jego rozkazu uczony jezuita Emmanuel d’Azevedo wydał wszystkie jego dzieła w 12 tomach (1747—1751). Zupełniejsze wydanie ukazało się w Wenecji, w 1767 in folio. Jego bulle i konstytucje poraz pierwszy się ukazały w Continuatio Bullarii magni, Luxemburg t. XVI—XIX (1752 do 1758). Benedykt XIV umarł 3 Maja 1758, po chorobie dosyć bolesnej, w ciągu której jednak nie stracił na chwilę pokoju ducha. Carracioli, który wydał Życie Benedykta XIV (1784), na wiarę świadków, nie zawsze pewnych, podał o tym Papieżu wiele anegdot, świadczących o miłym jego charakterze i o jego dowcipie w prywatnych rozmowach; ale nie wszędzie bjograf ten zasługuje na wiarę. Cf. Guarnacci, Vitae Pontif. Rom. II 487. Vie du Pape Benoit. XIV, Paris 1783. Po nim nastąpił Klemens XIII. (Häusle)K. R.

Benedykt święty, pustelnik, polak, uczeń Andrzeja Żórawka, żył około roku 980; najprzód w Polsce, na pograniczu Węgier, a potém w samych Węgrzech bogomyślne w głuchej pustyni życie prowadził. R. 999, we trzy lata po śmierci Andrzeja, rozbójnicy węgierscy mniemając, że znajdą u Benedykta pieniądze, okrutnie go zamęczyli i w rzekę Wagę