był nowy. R. 1579 był chwilą, w której niezgoda pomiędzy północnemi a południowemi Niderlandami stanowczym objawiła się faktem, gdy z jednej strony prowincje: Hennegau, Duay i Artois skonfederowały się dla utrzymania religji katolickiej, północne zaś połączyły się, celem zaprowadzenia protestantyzmu. Obecnie zajmujemy się tylko południem. Z dwóch prowincji kościelnych, Mechlin i Cambray, ta ostatnia, w skutek pokoju nimwegskiego (1678), dostała się Francji. W prowincji mechlińskiej biskupstwo Herzogenbusch zostało 1629 r. zniesione przez Hollendrów, pod których dostało się władzę. Konkordat z 1801 r. pozostawił Mechlin, jako metropolję rzeczypospolitej Batawskiej, z biskupstwami: Namur, Tournay, Akwizgran, Trewir, Gandawa, Lüttich i Moguncja. Ze swoich dawniejszych sufraganji stracił Mechlin: Antwerpię, połączoną z metropolją Ypern, Brügge, połączone z Gandawą, i Roermunde, połączone z Lüttich. Organizacja ta rozpadła się wraz z upadkiem cesarstwa napoleońskiego. — Obecny stan Kościoła. Dzisiejsze królestwo Belgijskie powstało przez oderwanie się południowych prowincji, w r. 1830, od królestwa połączonych Niderlandów, utworzonego na mocy kongresu wiedeńskiego. Połączenie Belgji z Hollandją, pod berłem domu Orańskiego, było dziełem angielskiej dyplomacji, która za to później ciężko zapłaciła. Gdy Wilhelm I objął w posiadanie belgijskie prowincje, zaraz okazało się, że trwały związek między Belgją i Hollandją jest niemożliwy. Od samego początku protestantyzm uważał Belgję za swoją zdobycz i on to był głównym sprawcą rozerwania się nowo powstałego państwa. Wolnomularstwo, w połączeniu z protestantyzmem, na pognębienie religji katolickiej zawładnęło całą publiczną siłą państwa w ministerjach, zarządach prowincjonalnych, izbach i armji. Król Wilhelm I nie był bez sympatji dla swoich katolickich poddanych, lecz nie mógł zapobiedz smutnym konsekwencjom przewrotnych knowań. Katolików nie dopuszczano do urzędów, nawet w wyłącznie katolickich prowincjach. Pomiędzy oficerami w armji zaledwie dziesiąta część była katolików; jeszcze niekorzystniejszy był stosunek w marynarce. W izbach, ludne prowincje katolickie miały nielicznych przedstawicieli, kiedy tymczasem przewaga była zapewniona północnym prowincjom protestanckim, tak, że państwo, w trzech czwartych częściach katolickie, było kierowane przez izby, prawie wyłącznie protestanckie. Żołnierzy z belgijskich prowincji wysyłano na garnizony do hollenderskich kolonji w Azji i Afryce, i znaczną część długu hollenderskiego przeniesiono na Belgję. Do pognębienia Kościoła przyłożyła się i ta okoliczność, że, oprócz Gandawy, wszystkie belgijskie biskupstwa wakowały. Systematycznie usuwano duchowieństwo od wszelkiego wpływu na wychowanie, a następnie usiłowano nawet w swoje ręce zagarnąć kształcenie kleru. Zamknięto wszystkie seminarja i kazano teologom odbywać studja w świeżo założoném, tak nazwaném filozoficzném kollegjum w Leodjum (Lüttich, Liège). Od tej chwili nastąpiło stanowcze zerwanie między Kościołem i państwem. Król chciał już 1815 r. zawrzeć konkordat ze Stolicą Apostolską, ale do skutku przyszedł on dopiero r. 1827. Podług tego konkordatu, każda djecezja miała mieć swoje seminarjum i kapitułę; kapituła podawała królowi listę godnych biskupstwa mężów; król wykreślał minus gratos, a z pomiędzy pozostałych kapituła wybierała podług przepisów kanonicznych. Biskupstw w królestwie 8: Mechlin z suffr. Lüttich, Namur, Tournay, Gent, Amsterdam, Brügge i Herzogenbusch. Biskupi i kapituła
