Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 085.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
78
Bazyljanie.

tych biskupów, w których djecezji klasztory ich się znajdowały, jako to włodzimierskiego, łuckiego, chełmskiego, lwowskiego i przemyskiego. Do podniesienia życia klasztornego wiele zrobił synod zamojski (1720 r.): przepisał sposób zarządu majątkiem klasztornym, obostrzył karność i nakazał ihumenom, pod utratą ich godności, zaprowadzanie szkół dla zakonników i dla świeckich, w klasztorach liczących więcej jak 12 zakonników. Zdolniejsi młodzieńcy mieli być wysyłani do akademji, a między innemi do teatynów we Lwowie. Skutki tych postanowień pokazały się już po dwóch dziesiątkach lat: duchowieństwo zakonne tak się odrodziło, że na niém opierało się całe wychowanie miejscowej młodzieży. Jedno tylko postanowienie synodu z winy biskupów nie wchodziło w wykonanie, a mianowicie połączenie wszystkich klasztorów w jednę całość, za pomocą wyboru wspólnego dla wszystkich klasztorów przełożonego. Utworzenie takiej jednej kongregacji zakonnej, wyzwalające klasztory z pod zarządu biskupów, nie było biskupom na rękę, a to tém bardziej, że dochody ich po największej części pochodziły z funduszów klasztornych. Rzecz tedy zwlekła się do 1734, dopóki zakonnicy nie udali się ze swoją sprawą do Rzymu. Archimandryta Innocenty Piechowicz został za ten rekurs przez władzę miejscową odsądzony od archimandryctwa, a Sylwester Malski, ihumen świętojurski i oficjał lwowski, został zesłany na spowiednika do Poczajowa. Pomimo tego jednak zakonnicy pozyskali dekret rzymski, nakazujący metropolicie przeprowadzenie w życie uchwały zamojskiej. Metropolita Szeptycki zwołał synod 1739 r. do Lwowa, gdzie, za przykładem i według zasad kapituły z 1617 roku, utworzoną została nowa, od litewskiej niezależna prowincja koronna ruska, pod tytułem Opieki Najświętszej Panny. Zauważyli jednak zakonnicy, że takie rozdzielenie ich na dwie prowincje, z zupełnie od siebie niezależnymi dwoma protoarchimandrytami, mogłoby z czasem szkodzić zakonowi; dla tego wysłali do Rzymu Innocentego Oziemkiewicza, który 1 Maja 1742 roku wyjednał dekret kongregacji de propaganda fide, polecający z obu prowincji ustanowić jednę kongregację Sanctissimae Trinitatis Unitorum, tudzież nakazujący wybrać na kapitule jeneralnej jenerała, czyli protoarchimandrytę całego zakonu, jakim koniecznie miał być zakonnik, a nie biskup. Na kapitule tej, odbytej w Dubnie 26 Maja 1743 roku, zasiadali: metropolita, biskupi, archimandryci i ihumeni, w liczbie 72 z prowincji litewskiej, a 167 z prowincji ruskiej. Miejsce nuncjusza zastępował tam Jerzy Maria Laskarys, biskup zenopolitański. Robili pewne trudności ojcowie prowincji ruskiej, ale w końcu zgodzili się 7 Sierpnia na połączenie obu prowincji w jednę kongregację, pod tytułem Najświętszej Trójcy, albo Opatrzności Bożej, albo pod innym jakim. Każda prowincja miała oddzielnego prowincjała, ale obie wybierały wspólnego protoarchimandrytę. Ojcowie prowincji litewskiej odstąpili koronnym klasztor lubelski; co do innych zaś wówczas spornych klaszt. (dubieńskich dwóch, dermańskiego, żydyczyńskiego, włodzimierskiego, chełmskiego i innych) zdawali się na sąd Stolicy Apostolskiej. Uchwały dubieńskie zatwierdził Benedykt XIV, Papież, bullą „Inter plures“ dnia 2 Maja 1744. Zamyślali niektórzy bazyljanie o połączeniu się z wszystkiemi klasztorami bazyljańskiemi we Włoszech, Hiszpanji i Węgrzech, pod jednym protoarchimandrytą rzymskim, i w tym celu 1769 r. podali prośbę do kongregacji de propaganda fide. Ale że robili potajemnie przed zwierzchnością zakonną, co