chę, że wiadomość o złożeniu Eugenjusza mógł z sobą na drugi świat ponieść. Trzeba tedy było o nowym pomyśleć Papieżu. Od pięciu lat żył w Répaille, nad jeziorem Genewskiém, książe Amadeusz VIII, jako pustelnik, nie zapominając jednak o sprawach świata. Bogaty bardzo, wspierał on od niejakiego czasu pieniędzmi bazylejczyków; na tego też pana zwróciły się obecnie ich oczy. Trzydziestu trzech wyborców (1 kardynał, 11 biskupów, 7 opatów, 14 księży, a mianowicie 5 teologów i 9 jurystów), pomiędzy którymi było 18 Sabaudczyków, 26 głosami wybrało go na Papieża w Bazylei, w sali tańców. Po niejakiém wzdraganiu się, przyjął Amadeusz ten wybór, aby położyć nareszcie koniec nieszczęściom Kościoła; ale żadne namowy przyjaciół nie mogły go skłonić do tego, aby dał sobie obciąć piękną brodę: na taką ofiarę „dla dobrej sprawy” zdobyć się nie mógł. Odszczepieństwo tedy było dokonane i 26 Lutego 1440 roku na 40 sess. zagroził sobór straszliwemi karami i sądem Bożym cesarzom i królom, biskupom, opatom i wszystkim wiernym, którzyby nie uznali nowego Papieża Feliksa V. Ale Feliksa uznała tylko Sabaudja, Szwajcarja, Albrecht austrjacki, Albrecht bawarski, Zygmunt tyrolski, franciszkanie i kartuzi niemieccy, miasta: Strasburg, Bazylea, Kammin, doktorowie uniwersytetów paryzkiego, kolońskiego, erfurtskiego, wiedeńskiego i krakowskiego. Przez trzy lata jeszcze sobór, na 5 dalszych sessjach, dawał znaki swojego życia. Na 41 sess. 23 Lipca 1440 wydano dekret przeciwko „gorszącemu, potwarczemu, schizmatyckiemu i heretyckiemu pismu Gabrjela, byłego Papieża Eugenjusza,“ gdzie tego antypapieża potępiano jako heretyka. Nareszcie odbyła się 16 Maja 1443 r. ostatnia, 45 sessja, z zapowiedzią nowego po trzech latach soboru powszechnego w Lyonie; w Bazylei wszelako miał pozostać sobór nieustający, a gdyby ztamtąd był wygnany, miał się przenieść do Lozanny, dokąd już od Listopada 1440 r. przeniósł się antypapież Feliks. Pięć lat jeszcze przebywał sobór w Bazylei, nie odbywszy żadnéj jednak sessji, dopóki nareszcie 24 Maja 1448 r. nie został wydany dekret cesarski, nakazujący mu opuścić miasto. Po miesiącu sobór zebrał się znowu w Lozannie, gdzie jednak zgromadzeni nie przemawiali już tak zuchwale. Chodziło tylko o to, aby znaleść jaką drogę odwrotu. Droga ta znalazła się w pośredniczeniu Francji. Już wielu zwolenników opuściło pseudo Papieża Feliksa, gdy ze śmiercią Eugenjusza (23 Lutego 1447 r.) i wyborem Mikałaja V (6 Marca 1447 r.) zaszła zmiana w położeniu rzeczy. Mikołaj udał się (26 Kwiet. 1447 r.) do Karola VII, króla francuzkiego, ażeby ten wystąpił czynnie dla przywrócenia kościelnej jedności. Karol zwołał najprzód wielki zjazd do Bourges 28 Czerw. 1447 r., gdzie przybyli także elektorzy: trewirski, koloński, saski i Palatynatu. Zgodzono się tu na następne osobliwe punkta: 1) wszystkie przeciwne, nieprzyjazne sobie akta, mają być skasowane; 2) na pierwszego Września ma być zebrany powszechny sobór w Niemczech, albo lepiej jeszcze we Francji, na którym 3) Mikołaj miał być skłonionym do przyjęcia dekretów konstancjeńskich; gdyby zaś 4) Feliks tych punktów nie przyjął, wówczas książęta stanęliby po stronie Mikołaja V. — Feliks jednak na najbliższém w tym celu w Lyonie naznaczoném zebraniu stawił takie warunki, że wszystko na niczem się skończyło (Georgi Vita Nicolai V, Romae 1742 p. 30). Mikołaj wydał potem 12 Grud. 1447 r. bullę, w której Sabaudję oddaje królowi francuzkiemu i wzywa do krucjaty przeciwko
