Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 027.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
20
Baronius.

Conringius..., Leibnitius..., Koenig..., Schurzfleisch...“ (wszyscy protestanci i wskazuje miejsca ich dzieł, w których powyższe świadectwo oddają Baronjuszowi). Świadczy także Fabricius, iż z czytania tych Roczników nawrócili się do katolicyzmu: Kacper Scioppius, Justus Kalwin i Mikołaj Steno. Baronjusz w dziele swém przyjął porządek chronologiczny: każdy jego tom obejmuje jeden wiek. Ten sam porządek zatrzymali kontynuatorowie: Abraham Bzowski (Bzovius), dominikanin polski (Annalium ecclesiasticorum post Caes. Baronium continuatio, ab an. 1198—1565, Romae 1616—-20, 8 vol. fol.; wyd. 2 pomnożone, Coloniae 1621—40, 4 vol. fol. tom IX, ad an. 1572, Romae 1672, jako tomy XIII—XX w dalszym ciągu Roczników Baronjusza). Tę samą epokę opracowywał Odoricus Raynaldus (Annales eccles. ab an. 1198—1565, Romae 1646—63, 8 vol. fol., po śmierci autora vol. IX ibid. 1676—77, Baronjusza t. XIII—XXI). Jakób Laderchi (Ann. eccl. ab an. 1566—1571. auct. J. de Laderchis, Romae 1728, 3 vol. f., Baron. t. XXII—XXIV). Dwaj bracia Mansi, Dominik Jerzy i Jan Dominik przedrukowali (Lucae 1738—1759) dzieło Baronjusza i Raynalda, w którym to przedruku Criticam Pagi’ego rozłożyli w odpowiednich miejscach i do niej dodali uwagi swoje. W przedruku tym Baronjusz zajmuje 19 vol. (1738—46), Raynaldus (1747—56) 15 vol.; dodany jest też Apparatus in Annal. przez Franc. Pagi (1740) 1 vol., i Index do całego dzieła (1757—59, 3 vol.); razem 38 vol. fol. (a 42 razem z Tornielli’ego Annales sacri, Lucae 1756, 4 vol. fol.). Wydanie to dosyć rzadkie, lecz ma wiele błędów drukarskich. Staranniejszym jest ostatni przedruk w Bar-le-Duc (nakładem księgarza Wiktora Palmé), od r. 1864 do r. 1870 wyszło 21 v. 4° (an. 1—1256). Mieści on w sobie roczniki Baronjusza, Raynalda i Laderchi’ego. Po Laderchi’m rozpoczął w naszych czasach kontynuację Annalium Bar. Augustyn Theiner, i wydał 3 v. w Rzymie (1856), zawarłszy w nich lata 1582—1585. Tak pożyteczne dzieło starano się rozszerzać nietylko w całkowitych przedrukach, ale i przez Compendia (skrócenia), do których należą w języku łacińskim: Henrici Spondani, Annales eccl. ex 12 tomis Caes. Baronii in epitomen redacti (Paris 1612—22, 2 v. f., z kontynuacją, Lugduni 1678, 1 v. f.); Ludovici Aurelii (Romae 1634 in 12°; Paris 1637. 1665; Monasterii Westph. 1638 8°); Joan. Gabr. Bisciolae, Epitome 10 tomor. Annal. Card. Baron. (Venet. 1602 4° 2 vol.; Lugd. eod. a.; Coloniae eod. a. i 1614. W tém ostat. wyd. jest skrócenie z tomu XI i XII Baronjusza); Horatii Scogli, A primordio Ecclesiae historia, cum chronol. ab orbe cond. ad an. 1640 (Romae 1642 4°); Augustini Sartorii, Compend. annal. eccl. Card. Bar. cum intermixtis elogiis (Pragae 1722 8° 3 vol; z kontynuacją Eustachii Janka, tamże 1736 fol.). Wyszły także skrócenia w przekładzie arabskim, z kontynuacją Spondana (labore P. Britii pars I—II Romae 1653—54, pars III ibid. 1671), włoskim, francuzkim (skrócenie ze Spondana, z kontynuacją przez Piotra Copin, Paris 1652; przekład z L. Aurel, przez Karola Chaulmer, z kontynuacją tegoż p. t. Les Annales eccles. de C. Baronius etc. Paris 1664 in 12°, część VI tamże 1673), polskim (Roczne dzieje kościelne.... wybrane z Baronjusza przez X. P. Skargę, z dozwoleniem tegoż kardynała.... zamykają w sobie 10 tomów (Baronjusza), t. j. lat 1000, Kraków 1603 fol. 1 vol.; wyd. 2e zamykają w sobie 12 tomów, t. j. lat 1200, tamże 1607 fol. 1 vol.; a kontynuatorów Baronjusza streścił X. Jan Kwia-