Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 591.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
585
Bajus.

i Korneljuszem Jansenjuszem (później biskupem gandawskim. Ob. szczegóły tej deputacji dotyczące, w Pallavic. Hist. conc. trid. l. XV c. 7 n. 7 sq.). Po swoim powrocie r. 1564, Bajus wydał dalsze traktaty: De meritis operum; De prima hominis justitia et de virtutibus impiorum; De sacramentis in genere; De forma Baptismi; a we dwa lata potém: De peccato originis; De charitate; De indulgentia; De oratione pro defunctis. Kiedy Bajus wydawał te swoje prace, Ravesteyn posłał do Rzymu, przez jednego franciszkanina, wiele zdań, wyjętych z pism Bajusa. Franciszkanie uzupełniali zbiór propozycji wyjętych z dzieł Bajusa i zaskarżonych do Rzymu, starając się u Papieża Piusa V o ich potępienie. Propozycji tych było 76. Książe Alby wysłał od siebie deputację do króla hiszpańskiego, dopraszającą o naleganie w Rzymie, aby już raz położono koniec tym sporom teologicznym. R. 1565 wydaną została bulla Piusa V, Ex omnibus afflictionibus, w której owe 76 propozycji były odrzucone in globo et respective, t. j. w ogólności tanquam haereticae, erroneae, suspectae, temerariae, scandalosae et in pias aures offensionem immittentes, bez wyszczególnienia, która mianowicie z propozycji, jakiej ulegała cenzurze. W bulli tej jednakże nie był wymieniony Bajus imiennie, a o niektórych propozycjach powiedziano, że mogą być tolerowane, a godnemi byłyby potępienia tylko wtedy, gdyby je brano z całą ścisłością. Bulli tej nie ogłoszono w Rzymie, dopiero w Louvain miała być otwartą przez fakultet i to w sposób prywatny, czy to dla oszczędzenia sławy Bajusa i fakultetu, czy też dla położenia od razu końca tym sporom. Kardynał Granvella otrzymał polecenie odczytania stronom tej bulli. Wydelegował on swojego officjała Maksymiljana Morillon, który, otrzymawszy list kardynała, wezwał Bajusa do Brukselli, udał się w kilka dni potém do Louvain, gdzie odczytał bullę fakultetowi teologicznemu, zgromadzonemu w domu dra Ravesteyn, a nie chcąc udzielić jej kopji, pozostawił tylko spis zdań potępionych, w niej zawartych, który sam sporządził i własnym podpisem stwierdził. Fakultet przyjął bullę z należytém uszanowaniem i uległością, ale, ponieważ mimo to nauka Bajusa niepokoiła jeszcze franciszkanów, pomiędzy którymi byli i tacy, co za nią obstawali, potrzeba było wyraźnego z Rzymu nakazu, aby ich zmusić do milczenia. W tym celu zakomunikowano tę bullę superjorom klasztorów franciszkańskich w całych Niderlandach. Bajus wystosował d. 8 Stycz. 1569 do Ojca św. list, w którym bronił swojej osoby i swojej nauki. Uskarżał się także na to, że nie mógł otrzymać ani w Louvain, ani w Rzymie kopji tej bulli, gdy tymczasem zdania potępione krążyły tu i owdzie, oczywiście poprzekręcane, co szkodzić mogło powadze Stolicy Apostolskiej, gdyż niektóre punkta ojców św. zdawały się być w nich potępione, nietylko co do słowa, ale i co do znaczenia; pisał nadto, że w Niderlandach znajdowało się istotnie wielu uczonych i wielu wiernych, którzy, widząc burzę wznieconą przez heretyków, daleko silniej trzymali się Pisma św. i ojców, aniżeli teologji scholastycznej, i że ci właśnie bardzo byliby zgorszeni, gdyby spostrzegli, że nauka ojców św. poniżoną została, w obec nauki scholastyków. W końcu, nader niedorzecznie dał do zrozumienia Papieżowi, że jego roztropności pozostawia, czy bullę tę utrzymać ma w swej mocy, czy też uznać, że ją na nim wymuszono. W załączonej apologji usiłował dowieść, że zdania, jemu przypisywane, jedne są właściwie zdaniami św. Augustyna, inne zaś, są fałszywie mu przypisane (Baii Opera, l. c. p. 79..). Papież odpowiedział swojém breve 3 Maja 1569