i wszedł do ich zgromadzenia w 1559 r. Uczył najprzód teologji w Alkali (Complutum), później w Placencji, nareszcie w Rzymie i ściągnął ogólną uwagę na swoje prelekcje, tak wartością wykładu, jak szczęśliwą pamięcią, wiadomościami historycznemi i biegłością w językach starożytnych: greckim, hebrajskim i łacińskim. Opiera się on, jak wszyscy teologowie z tej epoki, na powadze św. Tomasza z Akwinu i zajmuje się przedewszystkiém filozofją moralną. Był on rektorem collegiorum: Placentini, Ocaniensis et Complutensis i umarł w Rzymie w 1603 r., żałowany przez wszystkich uczonych. Najcelniejszém jego dziełem są Institutionum moralium tomi III, z których jedynie tylko tom pierwszy wyszedł za życia autora; dwa inne ukazały się po jego śmierci. Wielce je ceniono w wieku XVII i XVIII i po kilkakroć wychodziły z druku: w Rzymie, Wenecji, Lyonie, Kolonji i Ingolsztadzie. Znane jest także jego dzieło: In Cantica Canticorum Commentaria, w którém wykłada najprzód znaczenie historyczne, a następnie allegoryczne Pieśni nad pieśniami. Cf. Allegambe, Biblioth. script. Societatis Jesu. A. B.
Azot, po hebr. Asdod, jedno z pięciu główniejszych miast filistyńskich, wydzielonych przez Jozuego (Jos. 15, 47) pokoleniu Judy, ale wówczas, albo wcale nie było zdobyte, albo tylko na czas krótki (Jos. 13, 3. Sędz. 3, 3). Leżało prawie w pośrodku pomiędzy Askalonem i Ekronem i było fortecą filistyńską. Tu była stolica czci Dagona i świątynia tego bożyszcza, do której, po znanej klęsce Izraelitów za Helego, wprowadzili Flistyni Arkę przymierza, ale, w obec niej, bałwan w proch się rozsypał (I Kr. 5, 1—6). Jeszcze za czasów machabejskich, główną tam świętością była świątynia Dagona (I Macha. 11, 4). Miasto to, jako jedno ze znakomitszych miast filistyńskich, jest często przedmiotem gróźb prorockich (Amos. 1, 8. 39. Sof. 2, 4. Jer. 25, 20. Zach. 9, 6). Uważane za klucz Egiptu, częste wytrzymywało oblężenia. Król Ozjasz zniszczył jego mury (2 Paral. 26, 6). Za czasów Izajasza, oblegał je wódz assyryjski Tartan (Is. 20, 1), a po niejakim znów czasie Psametyk, król Egiptu, aż przez 29 lat. Herodot nie zna dłuższego oblężenia (II 157). Po powrocie z niewoli babilońskiej, Izraelici doświadczali znowu nieprzyjaźni mieszkańców Azotu (2 Esd. 4, 1), a Judasz i Jonatan Machabejczykowie musieli z nimi walczyć (I Mach. 5, 68. 10, 71—84). Chrystjanizm wcześnie się tam pojawił, po ochrzczeniu bowiem etjopskiego eunucha, Duch Boży porwał Filipa do Azotu (Dz. Ap. 8, 39). Na synodach w Nicei, Seleucji (359), Chalcedonie, Jerozolimie (536) podpisywali się biskupi Azotu. Biskupstwo to było sufraganją Cezarei. Dziś jest na tém miejscu mała wioska, nosząca jeszcze u Arabów starą nazwę Esdud. (Welte). N.
Azyma, azymus, azymum (Mace). Z greckiego ἄζυμος, przaśnik, chléb przaśny, opłatek, z jakiego się robią Hostje do ofiary Mszy św., przynajmniej wedle zwyczaju i prawa Kościoła łacińskiego. Do ważności sakramentu potrzebny chléb pszenny, bez względu: przaśny, czy kwaśny, tak wyrokował Leon IX, tak i florenckie koncylium (1439 r.): że jednak Ewangeliści wyraźnie świadczą, że Pan Jezus pożywał paschę i ustanowił Najświętszy Sakrament w pierwszy dzień przaśników, kiedy się już żydom, pod karą śmierci, z Bożego rozkazu, kwaśnego chleba jeść nie godziło (Exod. 12, 19. ob. Pascha), ztąd Kościół łaciński trzyma się zwyczaju konsekrowania na chlebie przaśnym. Wyjątek tylko robi dla unitów obrządków wschodnich, oraz dla każdego kapłana, celem dopełnienia ofiary Mszy
