części: Słowian, Niemców, Madiarów i Rumunów. Z innych szczepów, rozproszonych między czterema głównemi, najważniejsze są: Żydzi, Cygani i Ormjanie. 1) Słowianie są najliczniejszym szczepem; dzielą się, podług narzeczy i sposobu życia, na liczne narodowości odrębne, a mianowicie: Czesi, Morawjanie, Szlązacy, Polacy, Słowaki, Rusini, Słowieńcy, Kroaci, Serbowie i Bulgarowie. Ogólna liczba ich wynosi 16,000,000 (podług Kolba, Handbuch der vergleich. Statistik 1871: 16,446,000). a) Czesi, Morawjanie i Szlązacy, 4¼ mil., mieszkają w Czechach, Morawji i wschodniej części Szląska austr., nad Oppą, Odrą i Ostrawicą, zachodni zaś Szląsk mówi po polsku, nad Wisłą i Białą; odznaczają się wykształceniem, zręcznością do sztuk i rękodzieł i w znacznej większości są religji katolickiej. b) Słowaki, 1,850,000, mówią narzeczem zbliżoném do czeskiego, lecz odróżniają się ubiorem i spobem życia, mieszkają w zachodnich Węgrzech od strony Karpat, w południowo wschodniej Morawji i nad r. March, w dolnej Austrji; oprócz tego, słowackie osady są rozproszone po całych Węgrzech. Kiedyś stanowili oni główną część ludności państwa Wielkiej Morawji; jeden miljon wyznaje religję katolicką, reszta jest protestancka, głównie wyznania augsburgskiego. c) Polacy, 2,000,000 (podług Kolba 2,380,000), mieszkają w zachodniej Galicji i na Szląsku, dość są także liczni i we wschodniej Galicji; z małemi wyjątkami wyznają religję katolicką. d) Rusini (Ruteni), 3,104,000, są odnogą Małorusów, których narzeczem mówią; mieszkają we wschodniej Galicji, na stokach gór Karpackich od strony Węgier (obok Słowaków) i w północnej części Bukowiny; należą do Kościoła grecko-unickiego, w Bukowinie do greckiego. e) Słowieńcy czyli chorutańscy Słowianie, przez Niemców nazywani Wendami, 1,153,000 (podług Kolba 1,260,000). Takie ogólne nazwisko noszą Słowianie, od niepamiętnych czasów zamieszkali na południu Styrji, Karyntji, w Krainie, w Görz, pod Trjestem, pod Udine i w pogranicznych węgierskich powiatach; prawie wszyscy należą do Kościoła rzymsko-katolickiego; tylko pomiędzy tymi, którzy w Węgrzech mieszkają, jest wielu protestantów. f) Kroaci czyli Chorwaci, Chrobaci, 1,900,000, mieszkają w Kroacji, Istrji, w zachodniej części pogranicza wojskowego i w północnej Dalmacji, do rzeki Cetinje; 800,000 w Kroacji i Węgrzech mówią właściwém kroackiém narzeczem, inni używają mowy serbskiej. Pierwsi są katolicy, również jak mieszkający w Istrji i Dalmacji serbscy Kroaci; Kroaci osiedli w pograniczu wojskowém, należą do Kościoła greckiego, mniejszość zaś do Kościoła grecko-unickiego. Oddzielne nazwy są: Morłaki, na wybrzeżu dalmackiém, Cyce czyli Cicové, w Istrji, Uskoki (zbiegi), w górzystych okolicach pogranicza wojskowego, wzdłuż Krainy. g) Serbowie, 1,520,000, obok Kroatów mieszkają w Slawonji, w województwie Serbskiém, w Banacie temeswarskim, w środkowych powiatach pogranicza wojskowego, w południowej Dalmacji, na pograniczu Węgier, a w rozproszonych, tu i owdzie wzdłuż Dunaju, osadach rozciągają się do Pesztu. Na pograniczu wojskowém, w województwie, w Banacie, w Węgrzech, należą do Kościoła greckiego; w Slawonji częścią do greckiego, częścią do rzymsko-katolickiego Kościoła; w Dalmacji prawie wszyscy Serbowie są katolicy. Podług wyznań, różne mają nazwiska. Greccy Serbowie nazywają się Serbljanami albo Razami (pod madi. Ratz), od dawnej ich ojczyzny, Rascji, w teraźniejszej tureckiej prowincji Albanji; katoliccy Serbowie zowią się Sokcy (Szokci), w Banacie Bunewcy. h) Bulgarowie, 26,000, ci mieszka-
