lizmowi. Ale bliższe określenie tej jedności, zupełnie mu się nie udało. Według nauki katolickiej, jedność ta jest jednością osobową, rzeczywistą, nierozdzielną i nadnaturalną, ale w jedności tej nie znika człowieczeństwo. Unio non est essentialis (seu naturalis), accidentalis, mystica, moralis, verbalis, sacramentalis; sed personalis, vera et realis, supernaturalis, inseparabilis et indissolubilis, mówią odnoszące się tu wyrzeczenia soborów. Apollinarjusz nie mógł tego pojąć, bo utożsamiał pojęcie natury duchowej, z pojęciem osoby, i dla tego przyznaniem natury duchowej, boi się przyznać w Chrystusie, obok Bóstwa, samodzielny jeszcze drugi pierwiastek osobowy. Z tego powodu odrzuca najprzód samodzielną część człowieczeństwa, ażeby mu ze strony człowieka pozostała jedynie część bierna, t. j. ciało i psycha (dusza zwierzęca); wreszcie, posuwa się do przypuszczenia fizycznej jedności pomiędzy Słowem a duchem (pneuma). Ale i ten ostatni zwrot Apollinarjusza pokazuje, że cała ta jego nauka opiera się na fałszywém przypuszczeniu, iż przyznając dwie zupełne natury, przypuścić należy i dwie osoby; dla tego zlewa on dwie w jednę, to jest bosko-ludzką. Polemjanie albo sarkolatryści, czyli czciciele ciała, tak nazwani od Polemjana, ucznia Apollinarjusza, posunęli się dalej od apollinarystów, bo zlewali w jedność fizyczną w Słowie i resztę ludzkiego żywiołu, ciało i psychę. Apollinaryzm wywołał liczne decyzje kościelne. R. 362, w Aleksandrji, ojcowie Kościoła wyrzekli: że Zbawiciel miał ciało z duszą, czy to przez nią rozumieją duszę czującą, czyli duszę rozumną; w Rzymie kilka soborów, za Damazego Papieża r. 375, i w końcu sobor powszechny konstantynop. r. 381, potępiły zdania apollinaryzmu. Nawet cesarzowie wydawali przeciw nim swoje wyroki, r. 388, 397 i 428. Apollinarjusz zerwał z Kościołem dopiero r. 375, organizując oddzielnie swoją sektę; um. w bardzo późnym wieku, około r. 380—90. Stronnicy jego giną w V w.: jedni wrócili na łono Kościoła, inni połączyli się z monofizytami. Cfr. Greg. Nysseni Antirrheticus adversus Apollinarem, ed. Zacagni; Catenae Jezuity Corderjusza; Athanas., Epist. ad Epictetum; Epiph., Haer., 62, et Theodoret. Haer. fab. 4, 8; Angelo Mai, Coll. Nov. t. VII; Dorner, Entwikslung. Geschichte d. Lehre v. d. Person Christi. (Riess).
Apollo, gr. ᾽Απολλὼς, albo (jak w niektórych kodeksach) ᾽Απολλὼνιος, żyd, rodem z Aleksandrji, biegły w Piśmie św., uczeń św. Jana Chrzc. (Dz. Ap. 18, 24. 25). Uwierzył on w P. Jezusa, razem ze swym mistrzem i pomimo, że nie był ochrzczonym, był jednak gorliwym krzewicielem chrystjanizmu, podróżując po synagogach żydowskich (hellenistów) i wszędzie dysputami swemi dowodząc, że Chrystus jest obiecanym Messjaszem (ib. w. 28). Z tego domyślać się można, że A., zaraz po uwięzieniu św. Jana Chrz., a może i przedtém Palestynę opuścił. Kiedy św. Paweł, zmuszony opuścić Korynt (r. 53), udał się do Syrji z Aquilą i Priscillą, po drodze wstąpił do Efezu na krótki czas tylko, zostawił tam towarzyszów podróży; sam zaś pojechał do Cezarei (Dz. Ap. 18, 12. 21). Lecz wróciwszy niedługo do Efezu (54 r.) zastał tu wielu przez Apollosa nawróconych do Chrystusa i ochrzczonych chrztem Janowym (Dz. Ap. 19, 1—4). Apollosa zaś samego nie zastał, bo Aquila i Priscilla, obznajmiwszy go lepiej z prawdami wiary i ochrzciwszy, wyprawili z listami zalecającemi do Achaji (Dz. Ap. 18, 27), może spodziewając się, że więcej wpłynie na nawrócenie tamecznych żydów, aniżeli św. Paweł (Cf. Dz. Ap. 18, 1—18). I rzeczywiście, wpływ jego w Koryncie okazał się bar-
