rola W. Później na dworze cesarzów zachodnich napotykani apokr. byli już nie pełnomocnikami papiezkimi, lecz tylko archikepalanami, noszącymi tytuł apokryzjarjuszów w tém znaczeniu, że byli doradcami cesarzów w sprawach kościelnych, że ich obowiązkiem było udzielać objaśnienia i odpowiedzi na pytania (ἀποκρίνεσθαι), odnoszące się do Kościoła. J. N.
Apollinaris, Klaudjusz św., apologeta chrześcjański, „bliski czasów apostolskich“ (Chronic. Pasch.), „mąż godzien chwały, wykształcony nietylko w naukach teologicznych, ale i świeckich“ (Theodorit. Haereticar. fabular. l. 3 c. 2). Za panowania Marka Antonjusza Verusa był biskupem hierapolitańskim, we Frygji (ok. r. 169); Markowi zaś Aureljuszowi podał obronę chrystjanizmu (Oratio pro fide Christianorum ad Imperatorem) ok. r. 177. Pisał też przeciw bałwochwalstwu (Adversus Gentiles libri 5), O prawdzie (De veritate) ksiąg 2 i przeciw montanistom (Adversus haeresim Cataphrygum). O pismach tych wiemy tylko z podania Euzebjusza (H. E. 4, 27; 5, 19) i św. Hieronima (De script. c. 27), którzy te dzieła widzieli. Focjusz (Myrobiblion cod. 14) wymienia jakąś książkę Apollinarisa O pobożności, lecz zapewne ona będzie tą samą, co wymieniona przez Euzebjusza, p. t. O prawdzie. Wszystkie te dzieła, pisane po grecku, zaginęły, wyjąwszy kilku fragmentów, przez innych pisarzy zachowanych i wydanych przez, I. C. T. Otto, w Corpus apologetar. christianor. vol. IX Lipsiae 1872. Apol. † ok. r. 180. Martyrologjum rzym. wspomina go pod d. 7 Stycznia. Cf. Bolland. AA. SS. X. W. K.
Apollinaryści, sekta, która przetrwała od IV do V w. po Chr. i błądziła w zdaniu o osobie Jezusa Chrystusa. Apollinaryści twierdzili, że Logos, Słowo, zajęło w Chrystusie miejsce tego, co w innych ludziach jest duchem (πνεῦμα, νοῦζ), wyższą część duszy, że zatém z człowieczeństwa Słowo wzięło tylko ciało i duszę zwierzęcą (φυχὴ ζωτική). Ta sekta otrzymała imię od założyciela swego Apollinarjusza Młodszego, który, tak jak i jego ojciec, był kapłanem w Laodycei, w Syrji, a od r. 362 biskupem tego miasta. Apollinarjusz Młodszy, wyższych zdolności od swego ojca, zajmował się krasomówstwem, poezją i filozofją, zostawał w stosunkach z uczonymi poganami: Libanjuszem, retorem, Epifanjuszem, sofistą, i oddał pewną przysługę młodzieży chrześcjańskiej, wykładając przedmioty biblijne, według wzorów klassycznych, wówczas, gdy Juljan apostata zabronił chrześcjanom wszelkiego studjum literatury klassycznej. Wprost nawet wystąpił przeciw Juljanówi, w dziele swojem: O prawdzie; w innych zaś pismach uderzał na manichejczyków, Porfirjusza, Marcela, a zwłaszcza na arjanów, i z tej przyczyny zyskał przyjaźń św. Atanazego (349). Polemika jednak z arjanami uniosła go za daleko i stała się prawdopodobnie początkiem jego błędów. Apollinarjuszowi zdawało się, że przeciwi się to nauce chrześcjańskiej mówić, jak arjanie, że Chrystus stał się naszym Odkupicielem, przez swobodne postanowienie swej woli, albo, w ogólności, przyznawać, jak to czynili arjanie, wolność wyboru (τρεπτόν) Słowu, wolność, z jaką nie mógł pogodzić niemożliwości grzeszenia. Że zaś Chrystus był bezgrzesznym, przeto, podług niego, nie mógł mieć wolności wyboru, co znowu przypuszczalném dlań było tylko wtedy, jeżeli duchowy wyższy pierwiastek, pneuma, nie jest w nim ludzki. Opinię tę swoją popierał Apollinarjusz trychotomją platońską, miejscem św. Pawła I Thess. 5, 23., gdzie jest mowa o ciele, duszy i duchu; i tak zamykał swoje twierdzenie: „Logos, Słowo, jako Osoba boska, wzięło we wcieleniu się tylko ciało i du-
