gelium Jacobi (ob. niżej B. 1), około półowy II w. Musiała u manichejczyków używać powagi, skoro św. Cyryl jerozolimski (Cateches. IV et VI) przypisuje ją Tomaszowi, uczniowi Manesa, co wprowadziło w błąd późniejszych pisarzy. Liczyła niegdyś 1300 wierszy (Nicephori Stichometria); dziś mamy tylko fragmenta, przerobione w trzech redakcjach, z których dwie greckie, a jedna łacińska. Łacińskiego tłumaczenia rękopism z V w. odkrył Tischendorf, w palimpsestach bibljoteki wiedeńskiej i wydał z dwoma redakcjami greckiego tekstu (Tisch. I 134). Jeden z tychże greckich tekstów ma Thilo, z dawnym przekładem łacińskim. Syryjską redakcję tego apokrytu ob. ap. Wright l. c. Aczkolwiek Ewangelja Tomasza traktuje o dziecięctwie Zbawiciela (od 5 do 12 roku życia), jednak różną jest od Evangelium infantiae Salvatoris (arabicum). — A. 2. Ewangelja o dziecięctwie Zbawiciela, zwana arabską (Evangelium Infatiae arabicum), dla tego, że dopiero z tekstu arabskiego poznaną została w XVII w. Jest to kompilacja z Protoevangelium Jacobi (niżej B. l) z Ewangelji pseudo-Tomasza i z autentycznych Ewangelji św. Mateusza i św. Łukasza. Tekst arabski prawdopodobnie jest przekładem z syryjskiego, gdyż o tekscie syryjskim, obok arabskiego, wspomina Assemani (Biblioth. Oriental. I 585; cf. III p. 282), a nadto był ten apokryf w wielkiej powadze u Syryjczyków nestorjanów, zkąd przeszedł do nestorjanów malabarskich, do Persów i Egipcjan. Wiele nawet ztąd przeszło do Koranu (Tisch. I p. 51). Arabska kompilacja zapewne powstała w VII w. (ob. Schade, Liber de Infantia Mariae et Christi). Tłumaczenie Sikego (z r. 1697) powtórzył Thilo, z tekstem arabskim, a Tischendorf dał przekład poprawny. Łaciński lub grecki tekst był najpóźniej już w V wieku i to różny od Ewangelji Tomasza, gdyż Papież Gelazy (r. 496), w dekrecie o księgach kanonicznych, za apokryfy ogłasza: Evangelia nomine Thomae, quibus utuntur Manichaei i Liber de infantia Salvatoris, o którym tu mowa. — B. 1. Proto-evangelium Jacobi, albo, według rękopismów greckich: Historia Jacobi fratris Domini, de generatione B. V. Genitricis Dei, albo Generatio Mariae S. Genitricis Dei. Autor opowiada tu o Joachimie, jak, podczas wielkiej uroczystości, oddalony został od ofiar, z powodu braku potomstwa. Zasmucony, zaczyna przeglądać genealogję pokoleń izraelowych, aby dowieść, że i sprawiedliwi bywali bez potomstwa. Lecz przekonywa się, że faktu takiego nie było. To powiększa jego smutek; oddala się od żony i idzie na pustynię, aby się oddać modlitwie i postom (r. I). Podobnie smuci się Anna jego żona; pociesza ją sługa Judyta: za jej radą, Anna przebiera się w uroczyste szaty i do ogrodu idzie na modliwę, którą odbywa pod drzewem wawrzynowém (r. II). Tu widok ptaków przypomina jej znów bezpłodność i smutek powiększa (r. III); lecz anioł zwiastuje jej, że Bóg się nad nią ulitował, że będzie mieć potomstwo, że o tém Joachim już jest zawiadomiony i powraca do domu z trzodami. Anna ślubuje dziecko ofiarować Panu i wychodzi do bramy na spotkanie Joachima (r. IV). Potém rodzi się Marja (r. V) i tak prędko sił nabiera, że już w 6 miesiącu sama kroki stawia. Matka strzeże ją pilnie od zetknięcia z czemkolwiek nieczystém. Po roku, Joachim obchodzi uroczyście jej poświęcenie przez kapłanów (r. VI), a trzechletnią oddaje do świątyni (r. VII), gdzie się wychowywała „nakształt gołębicy.“ W 12 roku, Zacharjasz, arcykapłan, rozmyśla, komuby straż nad nią powierzyć i za radą anioła, zwołuje wdowców z Izraela, aby każdy stanął z laską (r. VIII). Z laski Józefa wyleciała gołębica i usiadła na głowie Józefa. Znak więc, że on na stróża
