oddala się coraz więcej od niebieskich pierwowzorów, prosił Boga najwyższego o zesłanie Sotera czyli Zbawiciela i ten, t. j. Chrystus, zstąpił w ciele eteryczném, jakie złożył znowu z siebie przy Wniebowstąpieniu. W Biblji miał Apelles niektóre rzeczy za zmyślone, za kłamstwo; inne zaś przeciwnie, uważał za pochodzące od Demiurga, natchnionego przez Sotera. Nareszcie Apelles zasłynął i tém swojém twierdzeniem, że można być zbawionym w każdém wyznaniu religijném, byle wierzyć w Chrystusa i wykonywać dobre uczynki. Tertuljan zarzuca Apellesowi rozpustę cielesną (De praescript. c. 30 i 6; De Carne Christi c. 6); zdaje się jednak, że myli się on w tym razie, bo Rhodon, współczesny Apellesa i jego przeciwnik (Euseb. Hist. eccl., V 13), oddaje pochwałę jego moralności. Apelles żył w przyjaźni duchowej z dziewicą Filumeną, uważając ją za natchnioną prorokinię. Tertuljan widać przypuszczał, że A. tak żył z Filumeną, jak Simon Magus z Heleną. Zwolennicy zasad Apollesa nazywali się apellitami. Szczegóły u Neandra, Gen. Entwickl. d. gnost. Systeme, i u Matter’a, Gnosticisme.
Apodyktyczne (ad apodeixis — okazanie dowiedzenie), nazywa się zdanie, nie ulegające zaprzeczeniu; wyraz ten w nowszej używany filozofji, wzięty jest z Arystotelesa (Analyt. Prior. l. 1. c. 1), który rozróżnia zdania, mogące ulegać zaprzeczeniu, a zatém mogące być przedmiotem dyskussji djalektycznej, od zdań, będących podstawą lub rezultatem dowodzenia, t. j. apodyktycznych. Uważane ze strony formalnej, zdanie apodyktyczne jest wówczas, gdy się w niém wyraża, że opowiednik koniecznie odpowiada podmiotowi, czém różni się ono tak od zdania problematycznego, w którém się wypowiada, ze opowiednik może zgadzać się z podmiotem, i od assertorycznego, w którem wyraża się, że opowiednik faktycznie zgadza się z podmiotem (n. p. Bóg jest koniecznie sprawiedliwy. Pismo jest wynalazkiem człowieka. Człowiek może być mądrym). N.
Apokaliptyczni rycerze. Tak nazywało się niewielkie stowarzyszenie marzycieli, odkryte w Rzymie 1694 r. Naczelnik ich, Augustyn Gabrino, nazywał się księciem siedmiorakiej liczby i królem św. Trójcy. Celem stowarzyszenia była obrona Kościoła katolickiego przeciwko antychrystowi, który miał przyjść niebawem. Małżeństwo było, podług nich, w pewnych razach rozwiązalne. Jako znak sobie właściwy, nosili na płaszczach szablę i buławę, na krzyż złożone, gwiazdę promienną i trzy imiona aniołów: Gabrjela, Michała i Rafaela. Po większej części stowarzyszeni należeli do klassy rzemieślniczej i przy robocie byli zawsze ze szpadą u boku. Augustyn Gabrino wydał się sam ze swemi marzeniami: gdy bowiem znajdował się w niedzielę palmową w kościele i usłyszał śpiew antyfony: „kto jest ten król chwały“, wydobywszy szpadę z pochwy, rozpychając lud, wpadł pomiędzy duchowieństwo i zawołał: „to ja, ja jestem ten król chwały.“ Zaprowadzono go do szpitala obłąkanych, a reszta jego braci, w badaniu sądowém otrzeźwiała ze swoich marzeń. (Moroni) N.
Apokryficzne księgi (Libri Apocryphi v. Apocrypha) lub Apokryfy. Znaczenie apokryfów. § 1. Wyraz apokryf pochodzi z greckiego ἀποκρύπτειν (kryć) i oznacza w języku kościelnym i naukowym księgi, pisane przez naśladowanie ksiąg St. i N. Testamentu i udawane za utwór pisarzy natchnionych, lub za autentyczne relacje o osobach, w Piśmie św. wzmiankowanych. Początek swój winny albo przesadzonej pobożnej ciekawości, która, nie poprzestając na wiadomościach w Piśmie św.
